آنچه باید در مورد اضطراب کودکان بدانید!

علت های احتمالی اضطراب در دوران کودکی

کودکان اغلب حتی بدون داشتن فشارهای زندگی بزرگسالان، تحت استرس قرار می گیرند که استرس کودکان مانند بزرگسالان باید مورد توجه قرار بگیرد. در این میان شش احتمال وجود دارد که می تواند زمینه ساز این استرس ها باشد که عبارتند از:

1. درگیری در فعالیت های بیش از حد مدرسه و بیرون از آن
2. ناکافی بودن زمان بازی آن ها
3. جنگ و دعوای والدین و عدم سازگاری با کودکان
4. رفتار والدین و عملکرد آن ها
5. از دست دادن فرد مورد علاقه
6. دیدن تصاویر خشونت آمیز در رسانه در مورد جنگ یا بلاهای طبیعی

کودک مضطرب دارای چه خصوصیاتی می باشد؟

1. این کودکان ممکن است شب ها دچار رویا یا کابوس های وحشتناک شوند
2. بعد از هربار بیدار شدن از خواب حضور والدین را در کنار خود کنترل می کنند و ترس آن را دارند که والدین ایشان از آنها دور شوند.
3. کودکانی که دارای اضطراب جدایی هستند به مدرسه و مهد نمی­روند و با گریه و فریاد اعتراض خود را در مقابل جدایی نشان می دهند.
4. دچار علائم جسمی اضطراب می شوند مانند آنکه سردرد یا حالت تهوع یا دل درد و نشانه های دیگری از این قبیل را دارند که تمامی عوامل بالا بستگی به آن دارد که کودک در چه سنینی باشد بدین معنا که هرچه سن کودک کوچکتر باشد علائم بیشتری را نشان می دهد به طور کلی هسته اصلی این اختلال نگرانی شدیدی است که کودک هنگام جدا شدن از اشخاص مهم زندگی خود تجربه می کند.

علت اضطراب جدایی

یکی از انواع اضطراب ها در میان کودکان، اضطراب جدایی است. اکثر کودکان هنگام جدا شدن از والدین دچار اضطراب و ناراحتی می شوند که در مرحله سنی بین۱۸ماهگی تا۳ سالگی این ترس و اضطراب نشان دهنده رشد طبیعی بوده و هدف تکاملی دارد.
در کودکان ۶ ساله نشان دهنده دلبستگی ایمن و سالم نسبت به مادر بوده و معمولا بعد از سه یا چهار دقیقه بعد از رفتن مادر کاهش یافته  یا متوقف می شود  و به تدریج با بزرگ شدن کودک و درک کردن مفهوم زمان و تجربه  موفقیت آمیز او در مدارا از اضطراب او کاسته می شود.

علت­شناسی اختلال علت اضطراب جدایی

در بررسی های صورت گرفته عوامل زیر را می توان به عنوان علل پیدایی اختلال اضطراب جدایی به شمار آورد:

1. افزایش فعالیت سیستم عصبی
2. خانواده های تک والدی
3. خانواده­هایی با الگوی روابط بسیار نزدیک و درهم تنیده
4. خصوصیات سرشتی کودک (مانند کودکان خجالتی و درون گرا که پاسخ رفتاری آن ها در موقعیت های جدید و نا آشنا به صورت گوشه گیری و کناره گیری می باشد)
5. محیط پر از استرس و مشکلات خانوادگی (مثل طلاق یا جدایی یا مرگ )

علت مکیدن شست در کودکان

انگشت مکیدن طبیعی­ ترین پاسخ کودک هنگام رویارویی با فشارروانی و مشکلات هیجانی-امنیتی است که این مشکل در کودکان زیر(۵_۶) سال کاملا عادی و با افزایش سن کودک کاهش می ­یابند؛ اما اگر کودک ۷ ساله­ای نتواند این عادت خود را ترک کند والدین و اطرافیان باید درصدد درمان او برآیند زیرا ترک چنین عاداتی در زمان نوجوانی بسیار دشوار است.

زمانی که کودک سعی می کند این رفتار خود را تغییر دهد والدین و اطرافیان باید با تشویق و حمایت­های خود به او کمک کنند زیرا حمایت روانی برای کودک امنیت پدید می­آورد و باعث می شود کودک در سختی­ ها و ناملایمات از خود مقاومت بیشتری نشان دهد.

گروهی از والدین سعی می­کنند با تذکرهای پی درپی خود این عادت را از سر کودک بیندازند در حالی که برای حذف چنین عادتی باید ابتدا علت اصلی این رفتار را پیدا کرد و آن گاه درصدد بهبودی کودک قدم برداشت زیرا درموارد بسیاری مکیدن انگشت ناشی از نیاز کودک به آرامش و امنیت است که در این موارد پدر و مادر یا مربیان کودکان می ­توانند با استفاده از روش­های زیر به کودک کمک نمایند تا بر مشکل خود غلبه کند.

1. هیچ­گاه برای ترک عادت به کودک خود فشار نیاورید زیرا ممکن است موجب تقویت و تشدید عادت در او شود.
2. به کودک کمک کنید تا روش­های مقابله با تنش و فشار روانی را یاد بگیرد مثلا با شما یا دوستانش  در مورد مشکل خود صحبت کنند یا به ورزش بپردازد
3. سعی کنید دست های کودک را به نوعی مشغول نگه دارید(نقاشی بکشد یا کار دستی درست کند).
4. شنیدن داستان های شیرین و ماجراهای افسانه­ای  یا خاطره ای از دوران کودکی موجب تسلی و آرامش خاطر کودک هنگام خواب و ترک عادت می­شود
5. زمانی که کودک این کار را انجام می­دهد آن را در جلوی آینه ببرید.
6. این رفتار کودک کاملا ناخود آگاه است و والدین باید بدون سرزنش و با اشاره­های کوچک کودک را از رفتار خود آگاه کنند.
7. زمانی که کودک این کار را می­کنند او را بغل نگیرید و به او توجه نکنید اما زمانی که انگشتش را از دهان خود درآورد به او توجه کنید او را بغل بگیرید و به او توجه کنید و کودک را نوازش کنید.
8. سعی کنید عواملی که باعث آزار روحی کودک می ­شود را از بین ببرید.
9. والدین باید توجه کنند که هیچگاه دچار احساس ناکامی و شکست نشوند زیرا این روحیه به فرزندانتان منتقل می ­شود و روی آن­ها تاثیر گذار می­ باشد.
10. تماس بدنی(نوازش کردن)موجب آرامش و امنیت کودک می­شود و کودک را از اضطراب و نگرانی رها می­سازد و به این نکته دقت کنید که با مسخره کردن و شرمنده کردن کودک او را مجبور به ترک عادت کنید زیرا این گونه رفتارها باعث خود کم بینی و احساس بی ارزشی در کودک می ­شود.

نویسنده: محمدحسین افشاری