آشنایی با علوم حدیثی

 

۳. به چه دلیل باید به راویان اعتماد نمود و اگر این امر لازمی  است از چه راهی می‌توان به ایشان اعتماد کرد؟

۴. شاید حدیث، قبل و بعدی داشته و اگر آنها وجود داشتند، برداشت من با این برداشتی که هم اکنون دارم، تفاوت داشت !

جدای از این سؤالات و هزاران سؤال دیگری که در ذهن داشتم، این سؤال بیشتر ذهن مرا به خود مشغول کرده بود: از کجا معلوم این برداشتی که من کرده ام، درست همان مقصود معصوم(علیه السلام) است؟

با همه این دغدغه‌ها، پس از شش سال تحصیل در حوزه علمیه و خواندن مقدمات طلبگی، رشته‌ای را در کنار درس‌های مرسوم حوزه شروع به تحصیل کردم؛ رشته تخصصی علوم حدیث.

رشته‌ای که بسیاری از پاسخ‌های سؤالات خود را در آن یافتم و از پس آنها برآمدم.

یک سال از حضورم در این رشته نگذشته بود که یاد آن دوران دانشجویی خود و همان هزاران سؤال افتادم، یاد همان سؤالاتی که با مطالعه علوم حدیثی توانستم به آنها پاسخ بدهم.

به همین دلیل، دست به قلم شدم تا آن فقر محسوس در جامعه کتابخانه هایمان را جبران کنم، یعنی نوشتاری که بتواند تمام علوم حدیثی را به طور مقدماتی و ساده برای قشر جوانمان تدوین کرده باشد.

به تشویق همسرم و راهنمایی‌های استادان عزیزم به خصوص استاد بزرگوارم، حاج آقای غلامعلی شروع به نوشتن کتابی با عنوان” آشنایی با علوم حدیثی ” کردم که چند ویژگی را در خود داشته باشد:

اوّل آنکه به زبانی ساده بتواند خواننده را با دانش‌های حدیثی آشنا بنماید.

دوم آنکه دریچه‌ای برای دانشجویان علاقه مند و طلاب سطح مقدمات به روی معارف اهل‌بیت باشد.

سوم آنکه مختصر بودن آن، ضربه‌ای به فراگیر بودن تمامی مطالب آن علوم نباشد.

و چهارم آنکه خواننده‌ای که خواهان یادگیری بیشتر در هر یک از این علوم است را به کتاب‌های تخصصی هر کدام راهنمایی کند.

روش تدوین این کتاب

کلیه درس‌های این کتاب، پس از ارائه به اساتید و اصلاحاتی که ایشان بر متن داشتند، در جلسه‌ای که به همت سه تن از دوستان دانشجویان تشکیل می شد مطالب آن به بحث گذاشته می‌شد تا جنبه آموزشی آن، مورد توجه قرار گرفته و اصلاحاتی که نیاز به بررسی است، پیدا شود و پس از اصلاح دوباره، متن آن ویراستاری می‌شد.

تقدیر و سپاس

در پایان بر خود لازم می‌دانم در مرتبه اوّل از اساتید عزیزم جناب آقای احمد غلامعلی، آقای سبحانی نیا و آقای فاطمی منش که مرا در نوشتن این نوشتار یاری و مدد علمی رساندند، تشکر و قدردانی داشته باشم.

در مرتبه دوم از دوستان عزیزم آقایان مهدی مرادحاصلی، محمد مرادحاصلی و مصطفی محمدی که با تشکیل جلسات منظم خویش، فضایی را برای بنده مهیا نمودند تا نوشته‌های این کتاب را در فضای علمی ایشان به نقد و بررسی بگذارم.

و در آخر لازم است تشکر ویژه‌ای داشته باشم از همسر مهربان و عزیزم که با کمک و هم فکری خویش مرا در نوشتن این کتاب یاری رساند و در کنار زحماتی که در تربیت کودک عزیزمان، فاطمه خانم و مدیریت خانه بر عهده داشت، امر ویراستاری این مجموعه را نیز بر وظایف خویش افزود و بی‌منّت آن را انجام داد.

امید آن دارم که این نوشتار در وهله اول، موجبات رضایت مندی آن یوسف گمگشته را کسب نموده باشد و با عنایتی که ایشان می‌فرمایند بتواند در راه آشنایی نسل جوان با معارف اهل‌بیت قدمی برداشته باشد.

 

به امید ظهورش

مرداد ماه ۱۳۸۸

محمد حسین افشاری (مهاجر)

شب میلاد آقا قمر بنی هاشم(علیه السلام)؛ علمدار کربلا

 

مقدمه

گستردگی معارف اهل‌بیت همچون دریای بی‌کرانی می‌ماند که غور در آن توانی می‌طلبد که هر کس را یارای آن نیست، آنانی می‌توانند در این عرصه قدم بردارند و دُرهای آن را کشف کنند که مجهز به ابزار مخصوص این دریا باشند.

آموختن علوم حدیثی  همان ابزاری است که مجهّز بودن به آن برای دانش پژوهان معارف دینی یک امر لازم و ضروری است.

در اصل هر یک از این دسته دانشها، همچون ابزاری می‌مانند که دارنده آن توان کشف مرواریدهای این دریا را به همراه فهم درست ایشان بدست می‌آورد و می‌تواند به مقدار توان و استعداد خویش، به همراه به کارگیری این ابزار در کنار صفای دل و تطهیر باطن خویش، بهره‌های بیشتر و کامل‌تری را از این دریای نورانی به دست آورد.

اهداف و ویژگی‌های کتاب

آشنایی با این علوم، زمینه ساز آگاهی و رشد کسانی است که با اشتیاق خواهان کسب این معارف هستند.

آنچه هدف این کتاب بود و در پیشگفتار نیز به آن اشاره شد همین آشنایی مختصر است که به همراه این هدف، چند ویژگی را نیز به همراه داد:

اول آنکه به زبانی ساده بتواند خواننده را با دانش‌های حدیثی آشنا بنماید.

دوم آنکه دریچه‌ای برای دانشجویان علاقه مند و طلاب سطح مقدمات به روی معارف اهل‌بیت باشد.

سوم آنکه مختصر بودن آن ضربه‌ای به فراگیر بودن تمامی مطالب آن علوم نباشد.

و چهارم اینکه خواننده‌ای را که خواهان یادگیری بیشتر در هر یک از این علوم هستند را به کتاب‌های تخصصی هر کدام راهنمایی کند.

روش استفاده از کتاب

همانطور که از فهرست مطالب مشخص شد این کتاب، در ۱۲ درس خواننده خود را با دانش‌های حدیثی که در پذیرفتن حدیث و سپس فهم حدیث دخیل هستند آشنا نماید.

هر کدام از درس‌های این کتاب، شامل اهدافی است که نویسنده به دنبال تحقق آن در خواننده است و در پایان هر درس، تمارینی به عنوان خلاصه  درس و چند پرسش آمده است تا خواننده بتواند با پاسخ به آن سوالات توانایی خود را در این دانش‌های حدیثی بسنجد.

در کنار این مجموعه سوالات، پرسش‌هایی نیز به عنوان تحقیق کنید، آورده شده است تا خوانندگانی که خواهان مطالعه بیشتر و تحقیق در دانش‌های حدیثی هستند، سوالاتی نیز به عنوان تحقیق بیشتر در اختیار داشته باشند و با پاسخ به آن سوالات، اطلاعات خویش را در مورد این دسته از دانش‌ها افزایش دهند.

در پایان هر کدام یک از این علوم، مجموعه‌ای از کتاب‌های مرتبط با آن دانش حدیثی خاص معرفی شده‌اند تا خواننده محترم، منابعی را برای پاسخ گویی به سوالات تحقیق کنید در اختیار داشته باشد و با مطالعه این سری از کتاب‌ها بتواند دانش خود را افزایش دهد.

یک سفارش

آنچه بسیار مهم است، تلاش دانش پژوهان برای ملکه کردن این علوم است، چرا که اصطلاحات بیان شده در این علم، بسیار فرّار است و این مهم، توجه بیشتری را نیاز دارد.