روانشناسی بلوغ جنسی

دوره نوجوانی

 واژه نوجوانی اولین بار در اوائل قرن بیستم توسط استانلی هال[۱] مطرح شد. به طور کلی نوجوانی به دوره انتقال از کودکی به بزرگسالی اطلاق می گردد. از نگاه روان شناسان، مرحله ای از سن که با دگرگونی هایی در اندام، احساسات و اندیشه کودک، همراه است، بلوغ نامیده می شود.[۲]

اصطلاح بلوغ برای توصیف دو سال فاصله قبل از بلوغ جنسی به کار می رود که طی آن، تغییراتی صورتی می گیرد که به رسش جسمانی و جنسی منجر می شود. اما با این حال قابلیت تولید مثل هنوز در بلوغ کسب نشده است و این توانائی بعدا کسب می شود.

بلوغ جنسی

بلوغ جنسی مرحله ای است که طی آن، عملکرد جنسی به پختگی می رسد که شاخص شروع نوجوانی است.[۳] یافته های روان شناسی تحولی نشان داده اند که نوجوانی معرف دوره تغییر عمیقی است که کودک را از بزرگسال جدا می سازد. در این دوره، افراد در رشد شناختی، اخلاقی، و اجتماعی پیشرفت های مهمی می کنند. با این حال، مهمترین زمینه رشد در طول نوجوانی، تغییرات جسمانی و تغییرات مربوط به رشد هیجانی و شخصیت است[۴].

نشانه ها؛ و روانشناسی بلوغ جنسی

 مهم ترین دگرگونی های بدنی دوره جوانی، ظهور ویژگی های نخستین و ویژگی های ثانویه است. منظور از ویژگی های نخستین، شکل دادن به آلت های تناسلی و توانایی در امر تولید مثل است؛ اما ویژگی های ثانوی، عبارت از روییدن ریش و سبیل و دو رگه شدن صدا در پسران و بزرگ شدن سینه و لگن خاصره در دختران است.[۵]

تغییرات جسمانی دختران در سنین بلوغ

تغییرات جسمانی دختران در سنین بلوغ، به ترتیب زیر مشاهده می شود: بزرگ شدن پستان ها، روئیدن و رشد موهای شرمگاهی صاف و کم رنگ، شروع حداکثر رشد بدنی، روئیدن و رشد موهای زیر بغل، ظهور موهای شرمگاهی مجعد و تیره، شروع عادت ماهیانه، بزرگ شدن رحم و واژن و نیز فرج و کلیتوریس، و آغاز و شروع قاعدگی است.

همه این نشانه ها دلیل بر آن است که دختر نوجوان قادر به تولید مثل است. و لازم به توضیح است که بروز عادت ماهیانه در دختران، نشانه بلوغ جنسی کامل نمی باشد و عادت ماهیانه در اکثر دخترها، قبل از آنکه تخمدان آنها قادر به تولید تخمک های بارور باشد و رحم شان آمادگی پرورش کامل جنین را داشته باشد، شروع می شود.

عادت ماهانه، پایان رشد سریع بدنی دختران را اعلام می دارد و زمان آغاز آن نیز متفاوت است. هنجار بلوغ جنسی دختران، میان په تا هجده سالگی است و از نشانه های مهم بلوغ در دختران، افزایش طول قد، بزرگ شدن سینه، لگن خاصره و سرانجام، عادت ماهانه است.[۶]

تغییرات جسمانی پسران در سنین بلوغ

در پسران، بلوغ جنسی به طور میانگین، دو سال دیرتر از دختران آغاز می شود. تغییرات جسمانی پسران در سنین بلوغ به ترتیب زیر، پدید می آیند: رشد بیضه ها و آلت سریع تر می شود، موهای بلند، نرم و کم تعداد در نواحی شرمگاهی ظاهر می شود، موهای نرم در دو طرف صورت در جلوی گوش ها، ظاهر می شود، موهای نرم پشت لب، به خصوص در دو انتها، بلندتر و تیره تر می شود، موهای ناحیه شرمگاهی بیشتر و تیره تر می شود، صدا بم تر می شود، جهش ناگهانی رشد و افزایش ناگهانی در قد و بافت های عضلانی پدید می آید، اندازه آلت تناسلی و بیضه ها به حداکثر می رسد، انزال های شبانه و یا متعاقب استمناء مشاهده می شود، موی کلیه قسمت های بدن به اندازه موی بزرگسالان می شود.

عوامل موثر بر شروع فعالیت های جنسی

هورمون ها و عوامل اجتماعی هر دو بر شروع فعالیت های جنسی نوجوانان تأثیر می گذارند. برای پسران، فعالیت های جنسی اولیه بستگی بسیار به سطح خونی و وضعیت هورمون ها دارد و عوامل اجتماعی بر آنها تأثیر چندانی ندارد. برعکس در دختران، انجام فعالیت های جنسی اولیه، بیشتر متأثر از عوامل اجتماعی است تا وضعیت هورمونی آنها.
طبق تحقیقات کینزی، با وجود اینکه بلوغ جنسی در دختران، زودتر از پسران آغاز می گردد، اما پسران زودتر از دختران به حداکثر قدرت جنسی خود می رسند.

تفاوت های جنسی پسران و دختران

از جمله تفاوت های جنسی پسران و دختران، این است که، پسران بیشتر از دختران، خواستار اوج لذت جنسی و به خیالبافی های جنسی پناه می برند؛ نسبت به نشانه های جنسی حساس تر، و در خواب بیشتر به اوج لذت جنسی می رسند؛ آنان برای باقی ماندن در حالت تحریک جنسی، کمتر به تحریک مداوم احتیاج دارند، و میزان روابط جنسی پسران با بیش از یک جنس مخالف است، و کمتر از دختران بر حاکم بودن عشق و محبت بر روابط جنسی، اصرار ورزیده و کمتر از آنها نسبت به دوام روابط عاطفی و جنسی اعتقاد دارند.

این تفاوت های رفتار جنسی بین دو جنس، تا حدود زیادی به وسیله انتظارات اجتماعی و محدودیت های فرهنگی تعیین می شود. اختلاف سطح هورمونی (که تا حد قابل توجهی تحت تأثیر ژنهای افراد قرار دارند) نیز عامل بسیار مهمی در تفاوت رفتار جنسی دو جنس مخالف و نیز بین افراد همجنس می باشد، چنانکه طبق گزارش هاردین، امکان دارد میزان هورمونهای مردانه (آندروژنها) در یک مرد، ۱۱ برابر مردی دیگر باشد.[۷]

در چشم انداز جغرافیائی یا عرضی نیز تفاوت های بزرگ و فاحشی بین نوجوان پایتختی و نوجوان شهرستانی و نوجوان روستائی وجود دارد. به همین دلیل است که بین روانشناسان از لحاظ طول دوره نوجوانی اتفاق نظر نیست.

زمان بندی بلوغ جنسی

 زمان بندی بلوغ جنسی از نوجوانی به نوجوان دیگر فرق می کند به طوری که دامنه آن تقریبا ۵ سال است (۱۰ تا ۱۵ سالگی در دختران و ۱۱ تا ۱۹ سالگی در پسران). در زنان، شروع بلوغ جنسی معمولا با نخستین قاعدگی همراه است که تقریبا دوازده و نیم سالگی روی می دهد. اغلب پسرها تقریبا در ۱۴ سالگی تولید اسپرم را آغاز می کنند.

به طور کلی، نوجوانانی که خیلی زود یا خیلی دیر بالغ می شوند، از این وضعیت احساس ناراحتی می کنند. مخصوصا دخترهائی که زود و پسر هایی که دیر بالغ می شوند در معرض خطر مشکلات روانی و اجتماعی بیشتری قرار دارند. بلوغ زودهنگام در مردان و زنان با مصرف بیشتر الکل و مواد مخدر و درگیری با قانون همراه است. در زنان، بلوغ زودرس با عملکرد تحصیلی ضعیف تر، تجربه آمیزش جنسی زودتر، حاملگی های ناخواسته بیشتر، و خطر بیشتر مشکلات و اختلال های خوردن نیز همبستگی دارد.

:پی نوشت[۱] . Stanley Hall[۲] . روان شناسی بلوغ، مؤسسه روانکاوی و روانشناسی ویلیام النسون وایت، ترجمه فضل الله شاهلویی پور و پروین قائمی، تهران: حسام به نقل از دانشنامه قرآن و حدیث، ج۱۴، ص: ۴۸۳.[۳] . کرول وید، کرول تاوریس، دبورا زوسیر ولورین اپلایس (۱۳۹۰)، روانشناسی عمومی، مترجمان: هامایاک آوادیس، داود عرب قهستانی، بهمن نجاریان، محسن دهقانی، فرید براتی سده، محمد دهقانی، تهران، انتشارات رشد (۱): ص: ۵۳۷.[۴] . وین ویتن، یحیی سید محمدی (۱۳۹۶)، روانشناسی عمومی، نشر روان، تهران (۱۸): ص: ۲۰۸.[۵] . روان شناسی رشد کودک و نوجوان، صص ۲۱۹-۲۲۰ به نقل از دانشنامه قرآن و حدیث، ج۱۴، صص: ۲۸۲- ۴۸۴.[۶] . همان.[۷] . بهنام اوحدی (۱۳۸۲). تمایلات و رفتارهای جنسی انسان، نشر آتروپات، صص: ۱۳۳ – ۱۳۵.