مقدمه
ازدواج به عنوان مقدمه تشکیل کوچکترین نهاد اجتماعی، یعنی خانواده دارای قداست خاصی در میان ادیان الهی است.[۱] علت این قداست را می توان در این دید که با ازدواج، نهادی شکل می گیرد که افراد و اجتماعات از ثمرات کارکردی آن بهره های بسیاری می برند و نمی توان به راحتی جایگزینی را برای این کارکردها یافت.
بر اساس اندیشه اندیشمندان در حوزه علوم انسانی کارکردهای بسیار مهمی را برای خانواده بیان کرده اند. ویلیام اف. آگبرن[۲] در سال ۱۹۳۴ شش کارکرد اصلی را برای خانواده مطرح کرد که عبارت اند از: ۱. تولید مثل ۲. حمایت و مراقبت ۳. جامعه پذیری ۴. تنظیم رفتار جنسی ۵. عاطفه و همراهی ۶. اعطای پایگاه اجتماعی.[۳] برای خانواده کارکردهای متعدد دیگری نیز بیان شده است که از جمله این موارد: تربیت دینی و اخلاقی، رشد شخصیت بزرگ سالان، گذراندن اوقات فراغت و کارکردهای اقتصادی (مانند: تولید، مصرف و انتقال کالاهای مادی)، اشاره کرد. علیرغم تلاش هایی که در دوران انقلاب جنسی در دهه ۶۰ میلادی، توسط فمینسیت های رادیکال برای حذف برخی از کارکردهای خانواده صورت گرفت، ولی باز امروزه در همین گروه ها فمینیستی می توان گروه های خانواده گرا برای احیای کارکردهای آن را مشاهده کرد.
سخن در این است که هر کدام یک از کارکردهایی که برای خانواده بیان شد، دارای ارزش و جایگاه خاصی در برآورده کردن نیازهای انسان و رساندن او به سعادت و خوشبختی دارد.
جامعه ای می تواند قدم در راه رسیدن به موفقیت بردارد که دارای خانواده هایی باشد که به کارکردهای این نهاد اهمیت داده و سعی در تحقق این کارکردها داشته باشد. در اینجا نقش بسیار مهمی را دولت ها و حکومت ها دارند که گاه برخی از دولت ها باعث قوت بخشی به این کارکردها هستند و گاه باعث آسیب رسانی و در نتیجه ضعف این کارکردهاست.
تعریف خیانت زناشویی
این بحث با عناوین مختلفی در نوشتارها و گفتارها بیان شده است. «بی وفایی»[۴]، «خیانت زناشویی» و «ارتباط فرازناشویی» نام هایی است که همه به یک چیز بر می گردد و آن قدم نهادن یکی از زوجین به ارتباط با شخص نامحرمی در خارج از چارچوب ازدواج و تعهدی است که با همسر خود دارد.
زمانی که یک نفر ازدواج می کند، با شریک زندگی خود، عهد می بندد، که تا زمان مرگ به او وفادار بماند، با کسی دیگر خارج از دیواره ازدواج ارتباط عاطفی و جنسی نداشته باشد و شخصی را در این صمیمیت با همسر خود شریک نگرداند.[۵]
«مریم مدتی است متوجه شده است که همسرش پرویز، وقت زیادی را در شبکه های مجازی می گذارد. اگر هم قبلا گوشی دستش می گرفت، جک ها و لطیفه هایی که می خواند برای او هم می خواند و یا اگر در جایی مطلبی سودمند داشت همسرش را در دانستن آن شریک می کرد؛ اما چند وقتی است که او با سکوت سرش در گوشی اش هست و با هیچکس در خانه صحبت نمی کند. حتی وقتی که علیرضا، فرزند کوچکشان به سمت پدر می رود و دوست دارد که پدر او را در آغوش بگیرد، با بی حوصلگی پدر متوجه می شود. تا اینکه یک روز به طور اتفاقی مریم از درون آشپزخانه شنید که پرویز با یک زن دیگری در حال صحبت های عاشقانه است…»
امروزه داستان زندگی مریم و پرویز به خاطر وجود فضای ارتباط جمعی، اینترنت، رسانه های جمعی[۶][۷]و رسانه های اجتماعی[۸][۹]، داستان زندگی خیلی از افراد جامعه ما شده است. در تعریفی می توان خیانت را به معنای داشتن هر گونه رابطه جنسی یا عاطفی به صورت پنهانی است که تعهد به رابطه زناشویی را نقض می کند.
پاورقی:
[۱] . قداست ازدواج در اسلام و یهود بیشتر از مسیحیت است. پیامبر اسلام در حدیثی که در کتاب مکارم الاخلاق بیان شده است می فرمایند: «ما بنی فی الاسلام بناء أحبّ إلی اللَّه عزّوجلّ و أعزّ من التّزویج»؛ (مکارم الاخلاق، ص ۱۹۶) که این نشان از آن دارد که بنیان خانواده در اسلام، محبوب و دوست داشتنی ترین بنیان نزد خداوند متعال است و اسلام با نگاهی خاص و احکامی منحصر به فرد این بنیان را بازسازی کرده است.
معنویت و ارزش خانواده در یهود نیز قابل توجه است. در دین یهود ازدواج عقدی است که در آن نوعی امر معنوی و الهی نهفته است. ازدواج عقدی است میان دو نفر که بر اساس آن برکت خدا را طلب می کند. این قرارداد به صورت کتبی است که شوهر به همسرش می دهد و «کتوبه» نام دارد.( اخلاق در شش دین جهان، ورنرمنسکی، … [و دیگران]، ص ۲۷۶.) اما علیرغم اینکه دین مسیحیت به عنوان حاشیه بر دین یهود است بر اساس گفته حضرت عیسی (علیه السلام) در عهد جدید که می فرماید: «من نیامده ام تا شریعتی موسی را از بین ببرم، بلکه آمده تا آن را تکمیل نمایم». (عهد جدید، انجیل متی، فصل ۵،آیه ۱۷.) ولی با این حال نمی توان نگاهی را که در دیگران ادیان الهی به ازدواج هست را در مسیحیت دید و در مقابل آنچه در مسیحیت دارای ارزش و قداست هست، رهبانیت و عزلت و به گونه ای دوری از ازدواج است. (اخلاق در شش دین جهان، همان، ص ۳۴۴.)[۲] . William F. Ogburn[۳] . Schaefer, 1989, pp 324-325.[۴] .infidelity[۵] . ص۲۲. دان-دیوید لاسترمن، آسیب شناسی وفاداری در زندگی زناشویی، مترجم: بنفشه فرزین زاد و دیگران، تهران: نشر دانژه، ۱۳۹۰، اول، ص ۲۲.[۶] . Mass Media[۷] . «رسانه جمعی» رسانه ای است که در آن ارتباط میان افراد زیادی ناآشنا، غیرمشخص و نامتجانس، که به آسانی قابل شمارش نیستند، پدید آورده می شود. سخنرانی در مجامع عمومی و یا ارسال پیام از طریق برنامه های رادیویی، تلویزیونی و نشریات از این جمله است. (محمدحسن امیرتیموری، رسانه های آموزشی، شیراز: نشر ساسان، ۱۳۷۷، ص ۱۰)
رسانه های جمعی علاوه بر ویژگی های مشترک، هر یک دارای مزیّت ها و محدودیت های خاص خود هستند. اما درباره ویژگی های مشترک وسایل ارتباط جمعی، سادنی مید می گوید: ویژگی های ذیل وسایل ارتباط جمعی را به ابزاری منحصر به فرد تبدیل کرده اند:
-تعداد گیرندگان وسایل ارتباط جمعی نسبتا زیاد است.
-ترکیب گیرندگان بسیار متنوّع است.
-با ارسال پیام از طریق وسایل ارتباط جمعی، نوعی تکثّر پیام به وجود می آید.
-توزیع پیام سریع است.
-هزینه برای مصرف کننده کم است. (مهدی محسنیان راد، ارتباط شناسی، تهران، سروش، ۱۳۸۰، ص ۶۲)[۸] . Social Media[۹] . رسانه‌های اجتماعی گروهی از انواع جدید رسانه‌های آنلاین هستند که همه یا تعدادی از ویژگی‌های زیر را دارند:
–امکان مشارکت کردن: رسانه‌های اجتماعی ارسال بازخورد از سوی مخاطب و همکاری و همگامی با رسانه را تسهیل کرده‌اند و آن را تشویق می‌کنند. این رسانه‌ها مرز و خط‌کشی بین رسانه و مخاطب را از بین برده‌اند.
–باز بودن: اغلب رسانه‌های اجتماعی برای مشارکت اعضا و دریافت بازخورد باز هستند. آنها رای دادن، کامنت گذاشتن و به‌اشتراک‌گذاری اطلاعات را تشویق می‌کنند. به‌ندرت مانعی برای تولید و دسترسی به محتوا در این رسانه‌ها وجود دارد.
– ارتباط دو سویه: رسانه‌های سنتی عمل انتشار را انجام می‌دادند و محتوا را برای مخاطب ارسال می‌کردند، ولی در رسانه‌های اجتماعی فضایی برای گفتگو و محاوره‌ی دوطرف وجود دارد و جریان ارتباطی از حالت یک‌سویه به دوسویه تغییر پیدا کرده است.
– شکل‌گیری جماعت‌های آنلاین: رسانه‌های اجتماعی این امکان را برقرار می‌کنند که جماعت‌ها و گروه‌ها به‌سرعت شکل بگیرند و ارتباط موثری برقرار کنند. این جماعت‌های آنلاین می‌توانند حول علایق مشترکی مانند عکاسی، یک تیم ورزشی یا یک برنامه تلویزیونی شکل گرفته باشند.
–توانایی برقراری ارتباط: اغلب شبکه‌های اجتماعی همیشه در حال گسترش اتصالات و ارتباطات‌شان هستند و با سایت‌ها، منابع و افراد دیگر پیوند برقرار می‌کنند. (سیدوحید عقیلی و مرتضی قاسم زاده، «رسانه های اجتماعی، چیستی، کارکردها و چالش ها»، مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، سال هشتم، شماره اول، ۱۳۹۴)
ادامه دارد…
نویسنده: محمدحسین افشاری
