آخرین خبرها

مهارت قاطعیت در ارتباط چیست؟

مهارت قاطعیت، یکی از مهارت هایی است که به صحت و سلامت یک رابطه می افزاید. 

مهارت های متمرکز بر روابط
دسته دوم از مهارت هایی که جزو گروه مهارت های زندگی است، مهارت هایی است که متمرکز بر روابط میان انسان هاست. هدف این مهارت ها، گسترش کمی و کیفی روابط میان فردی است.

از آن روی که انسان موجودی است اجتماعی، بدون ارتباط میان او و دیگران، زندگی برای او سخت خواهد شد. از همین روی، توجه به این گروه مهارتی، آثار بسیار زیادی بر روی سلامت روان فرد خواهد داشت.
در این گروه، سه مهارت بسیار مهم وجود دارد:

  1. ارتباط موثر
  2. قاطعیت
  3. مذاکره و حل تعارض

آنچه مخرج مشترک هر سه مهارت به شمار می آید، مفهوم ارتباط است.

مهارت قاطعیت

ارتباط به مانند تیغ دو لبه ایست که می تواند گاه به نفع انسان باشد، آن زمانی که به درستی از آن استفاده شود و گاه می تواند آسیب ها و ضررهایی را برای انسان به همراه داشته باشد و آن زمانی است که اصول و قواعد لازم در آن مورد توجه قرار گرفته نشود.

درست است که ارتباط با دیگران، امر ضروری به شمار می آید و در سلامت روان فرد، نقش بسیار مهمی را ایفا می کند ولی باید توجه داشت که اگر این ارتباط به درستی شکل نگیرد، می تواند سلامت روان فرد را مورد خدشه و آسیب کند.

گاه همین ارتباط که به عنوان ضروری زندگی انسان شمرده می شود، خود می تواند منبع آسیب به سلامت روان باشد. در اطراف خودمان با افرادی روبه رو هستیم که زورگو هستند، خودخواه هستند و یا از دیگران به عنوان ابزار رشد خود بهره می گیرند و یا خواسته های غیر منطقی دارند و چیزی که در تفکر خود دارند یک تفکر برد-باخت است. یعنی برد برای خود و باخت برای دیگری.
حال در ارتباط با این افراد باید چه برخوردی کرد؟

تعریف قاطعیت

قاطعیت، یک امر خودمراقبتی در روابط بین فردی است. وارد شدن به رابطه بدون داشتن قاطعیت، به مانند کسی می ماند که در جنگی بدون سپر وارد شود. چرا که در این رابطه ممکن است، آسیب هایی همراه این رابطه باشد، شخص بدون قاطعیت نمی تواند آسیب های این رابطه را از خود دفع کند.

قاطعیت چیست و چه مولفه هایی دارد؟

  1. توانایی «نه» گفتن: یادتان باشد که هر «نه» ای نشانه قاطعیت نیست، «نه» ای که در چارچوب های دینی، فرهنگی و … باشد، می تواند مصادیق واقعی قاطعیت باشد.
  2. توانایی درخواست کردن: توانایی تقاضای از دیگران می تواند نشاندهنده قاطعیت است. باید توجه داشت که توانایی بیان هر قاطعیتی هم جزو مولفه های قاطعیت به شمار نمی آید. اگر درخواست و تقاضایی در غیر چارچوب باشد، ممکن است مصداق رفتارهای نابهنجار باشد.
  3. توانایی ابراز سازنده احساسات مثبت و منفی: برای بعضی ها، بیان احساسات مثبت سخت است و یا دارای احساسات منفی زیادی هستند، به راحتی با دیگران قهر می کنند، لج می کنند و یا سخنان ناروا می زنند. برخی افراد نیز وجود دارند که احساسات منفی خود را بیان نمی کنند ولی به شدت در غیاب شخص و به طور پنهانی، رفتارهای مخرب گونه از خود بروز می دهند.
  4. توانایی شروع، حفظ و پایان دادن یک رابطه: بعضی از افراد هستند که نمی توانند یک رابطه را شروع کنند، برخی از افراد توانایی آن را ندارند که یک رابطه را حفظ کنند و گروهی دیگر نیز وجود دارند که نمی توانند در صورت نادرست بودن رابطه، آن را به اتمام برسانند.

این چهار مولفه، مولفه هاییست که به شکل دهی قاطعیت کمک می کند. قاطعیت دارای طیف خاص و دارای قلمرو هست. کسی که هیچکدام یک از این چهار مولفه را دارا نیست، شخصی است که قاطعیت ندارد و فردی که همه این موارد را به درستی و در یک چارچوب مشخص دارد، در سر دیگر طیف قرار دارد و می توان او را فردی قاطع نامید.

قلمروی قاطعیت

انسان در زندگی خود دارای روابط متنوعی است. روابط با همسر، فرزندان، والدین، همکاران، دوستان و … از جمله این تنوع ارتباطی است. برخی از افراد هستند که در یک قلمروهای خاصی این قاطعیت را از خود نشان می دهند. به عنوان نمونه در ارتباط با همسر این قاطعیت را دارد ولی در رابطه با فرزندان و یا دوستان این قاطعیت دیده نمی شود.

بیان این نکته نیز بسیار مهم است که قاطعیت، یک مهارت اکتسابی است، چیزی به نام قاطعیت ذاتی نداریم.

چرا باید مهارت قاطعیت را آموخت؟

برای ارتباط با دیگران، الگوهای متفاوتی در ارتباط قابل تصور است. اما موثرترین سبک یا الگوی ارتباطی، الگوی قاطعیت است. گاه بین رضایت خود و رضایت دیگری، تعارض می بینیم. بخی سهل گیرانه برخورد می کنند و به گونه ای سلطه پذیرانه، تن به خواسته های دیگری می دهند.

در تعارض های درونی میان رضایت خود و رضایت دیگری، سه عامل وجود دارد که در انتخاب شما میان این دو موثرند. این سه عامل عبارتند از:

  1. فرهنگ (نه گفتن برای ایرانی ها سخته!)
  2. شخصیت (برخی شخصیت رابطه محوردارند و در رابطه به دنبال رضایت دیگری هستند، به گونه ای دارای شخصیت وابسته و سلطه پذیرند و برخی دیگر هدف محورند و رضای خود را در این رابطه ها طلب می کنند همچون شخصیت های خودشیفته و کمال گرا)
  3. مهارت ها (از جمله مهارت هایی که می تواند در حل این تعارض یاری و مدد رسانی کند، قاطعیت است)

در این مهارت، فرد می آموزد که قاطعیت راه نجات او از این دست از آسیب هاست.

نویسنده: محمدحسین افشاری

همچنین ببینید

سیمای خانواده اسلامی در نگاه امام رضا (علیه‌السلام)

سیمای خانواده در نگاه امام رضا (علیه السلام)

«خانواده» از گذشته‌های دور تا به امروز به‌عنوان مهم‌ترین نهاد اجتماعی و پایه‌گذار جوامع، فرهنگ‌ها و تمدن‌های بشری شناخته شده‌است. دین اسلام، به‌عنوان یک مکتب انسان‌ساز، توجه ویژه‌ای به ارزش و مقام خانواده دارد و آن را مرکز تربیت می‌داند. سعادت و شقاوت جامعه انسانی را نیز به اصلاح و فاسد بودن این نهاد وابسته می‌داند و تشکیل خانواده را به‌عنوان تأمین‌کننده نیازهای عاطفی و معنوی انسان، از جمله دستیابی به آرامش، تلقی می‌کند. خانواده تنها نظام اجتماعی است که در تمامی جوامع، چه مذهبی و چه غیرمذهبی، مورد پذیرش و توسعه قرار گرفته و در هر جامعه نقش و جایگاه متفاوتی دارد. هرچند خانواده یک هسته کوچک اجتماعی است، اما تأثیر و نقش آن در زندگی اجتماعی مردم برجسته و قابل توجه است. در آیه ۷۴ سوره فرقان آمده است: «وَالَّذِینَ یَقُولُونَ رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ أَزْوَاجِنَا وَذُرِّیاتِنَا قُرَّةَ أَعْیُنٍ وَاجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِینَ إِمَامًا؛ و کسانی که می‌گویند خدایا، ما را از همسرانمان نور چشمان ببخش و ما را رهبر پرهیزکاران گردان.» این آیه بر اهمیت خانواده و پیش آهنگی آن در تشکیل جامعه نمونه انسانی اشاره دارد، چنان که پیوندهای سالم و درخشان خانوادگی را ایده آل پرهیزکاران معرفی می‌کند. با توجه به اهمیت موضوع خانواده و نقش آن در سعادت فردی و اجتماعی، این نوشتار به‌دنبال ترسیم سیمای خانواده اسلامی از دیدگاه امام رضا (علیه‌السلام) هست. به‌عبارت دیگر، این پژوهش می‌کوشد تا با بررسی روایات و سخنان امام رضا (علیه‌السلام)، ویژگی‌های یک خانواده تراز اسلامی را شناسایی و تحلیل کند.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.