وظیفه همسری
خداوند حکیم قدرت فوق العاده ای به زن عطا فرموده است. سعادت و خوشبختی خانواده حتی بدبختی در دست اوست. زن می تواند خانه را به محیطی بهشت گونه تبدیل کند و نیز می تواند آن را به صورت جهنمی سوزان در بیاورد؛ او می تواند شوهرش را به اوج ترقی و کمال برساند و هم می تواند او را به خاک سیاه بکشاند. شوهرداری به قدری در نظر اسلام اهمّیت داشته که آن را در ردیف جهاد در راه خدا دانسته اند. امام علی(علیه السلام) می فرمایند: «جهادٌ اَلمَراه حَسن التَبعل.»[۱] جهاد زن خوب شوهرداری کردن است . اگر زن بخواهد راه و رسم زندگی کردن را به آن چه که در اسلام سفارش شده است انجام دهد باید به وظایف ذیل عمل کند[۲]
۱-۱ –ابراز عشق و محبّت
ابراز محبّت و مهربانی نسبت به همگان سفارش شده است، امّا از آن جا که حفظ و دوام زندگی زناشویی بر پایه محبّت استوار است، در کانون خانواده مورد تأکید شده است. اوّلین نیاز روحی و روانی شوهر، مهربانی و دوست داشتن است. ابراز محبّت، موجب دلگرمی و علاقه مندی او نسبت به زندگی می شود . رابطه ی مهر آمیز و محبّت با عشق، توأم با نرمش و گذشت و مدارا، پر جاذبه ترین و سازنده ترین رابطه هاست چون انسان ها تشنه محبّت واقعی اند و شوهر هم از این قاعده مستثنا نیست.
براین اساس زندگی ایده آل و کارآمد بر«عشق» استوار شده است. پس هر دو طرف یعنی هم زن و هم مرد باید عاشق و معشوق هم باشند و عشق یک طرفه پایدار نخواهد بود، همان طور که امام صادق(علیه السلام) می فرمایند: « تَواصَلُوا وَ تَبارُوا وَ تَراحَمُوا تَعاطَعفُوا.» [۳]به یکدیگر متصل شوید و پیوند محبّت را محکم کنید و به هم نیکی نمایید و به هم مهربان و عطوفت داشته باشید. امّا از آن جا که زن کانون مهرورزی است، عشق و محبّت از جانب او ارزش بیشتری خواهد داشت. چون روح و طبیعت زن، با عاطفه و محبّت مأنوس تر است. ضمن آن که محبّت زن تأثیر سازنده تری دارد. زن با محبّتی که ابراز می دارد اعتماد شوهر را به خود جلب می کند؛ خستگی اش را رفع و او را به محیط خانه جذب می کند.
۱-۲ – خوش اخلاقی و رفتار نیکو
اخلاق در اصل به معنی نهاد، باطن و سیرت است؛ انسان خوش اخلاق یعنی انسانی که دارای نهاد و باطنی پاکیزه و ارزشمند است. کسی که خوش اخلاق باشد، با مردم خوش رفتاری می کند، با چهره ای خندان سخن می گوید و در برابر حوادث و مشکلات بردبار است، محبوب همه ی مردم است، دوستان او بسیار هستند، همه از مباشرت و رفتار با او لذّت می برند، عزیز و محترم است، به ضعف اعصاب و بیماری های روانی مبتلا نمی شود، بر مشکلات و دشواری های زندگی پیروز می گردد، از زندگی لذّت می برد.
امام صادق(علیه السلام) می فرمایند: «اِنَّ اللهَ تَبارَکَ وَ تَعالی لِیَعطی العَبد مِنَ الثَوابِ عَلَی حُسنِ الخُلق کَما یُعطِی المُجاهَد فَی سَبیلِ اللهَ یَغد وَ عَلَیهِ وَ یَروح.»[۴] خداوند تبارک و تعالی به آدم خوش اخلاق ثواب جهاد می دهد و صبح و شب برایش ثواب نازل می کند.
امّا کسی که بد اخلاق باشد، با صورت در هم کشیده با مردم ملاقات کند، در برابر حوادث و ناملایمات بی تابی کند، تند خو و بد اخلاق باشد، زندگی تلخ و ناگواری خواهد داشت همواره خودش ناراحت و اطرافیانش در عذابند، مردم از او متنفر و از معاشرتش در گریزند، دوستانش اندک و محبوب کسی نیست.[۵]
جمع بندی
خداوند در قرآن خانواده را مقدس ترین نهاد معرفـی مـی کنـد . و زن و مـرد را مایـه ی آرامـش و مکمل یکدیگر میداند. اسلام از طرفی اطاعت زن از همسر خویش را واجب می کنـد، امـا از زن بـه طور کلی سلب اختیار نمیکند بلکه به او حریت، شخصیت و استقلال فکر و نظر می دهـد و حقـوق طبیعی او را به رسمیت می شناسد. قرآن شرافت مـادی و نقـش تربیتـی زن در خـانواده را ارزشـی بیهمتا معرفی می کند و زنان و مادران الگو و نمونه که همراه با نقش همسری و تربیتی در خـانواده حضور فعال در صحنه های سیاسی و اجتماعی جامعه داشتند را می ستاید . آیات قرآن کریم و روایات معصومان بیانگر این معناست که زن مـسلمان بایـد در جامعـه حـضورفعال و همه جانبه داشته باشد و تمام توان خویش را در جهت پیـشبرد اهـداف اجتمـاعی، در کنـارانجام دادن رسالت مادری، بکار گیرد.
زن چنان چه راه و رسم زن بودن و شیوه ی شوهرداری را بشناسد و با توجه به فطرت و سرشت زنانه خود شیوه همسرداری خود را به کار گیرد و از طرفی دیگر مادری شایسته و نیک سیرت برای فرزندان خود باشد، زندگی موفقّی خواهد داشت و نه تنها خودش کامیاب می شود بلکه خانواده خود را کامیاب خواهد کرد و نسلی نیکو به بار خواهد آورد. براساس دین مبین اسلام، یکی از وظایف والدین به ویژه مادر، تربیت دینی فرزند است.
پی نوشت:
[۱] . محمد باقر، مجلسی، بحار الانوار، لبنان: موسسه الوفاء بیروت، بی تا ، ج۱۰۳، ص ۲۵۲.[۲] .ابراهیم، امینی، همسرداری، قم:موسسه بوستان کتاب، ۱۳۸۹، بیست و نهم، صص ۲۶-۲۷.[۳] . محمد بن حسن،حر عاملی، وسایل الشیعه، تهران،: انتشارات المکتبه الاسلامیه، ۱۴۰۳، ج۱۱، ص۲۱۶.[۴] . محمد باقر مجلسی، بحارالانوار، لبنان: موسسه الوفاء بیروت، بی تا، ج ۷۱، ص۳۷۷.[۵] . ابراهیم امینی،همسرداری، قم:موسسه بوستان کتاب، بیست و نهم، ص۵۳.
منابع
جوادی آملی، عبداالله ،زن در آینه جلال و جمال ، قم: مرکز نشر اسراء، چاپ اول، ۱۳۸۳.
حر عاملی، محمد بن حسن، وسایل الشیعه، تهران: انتشارات المکتبه الاسلامیه، ۱۴۰۳.
طاهری، حبیب الله، سیری در مسائل خانواده، تهران: امیرکبیر، دوم، ۱۳۸۴.
فهیم کرمانی، مرتضی، چهره زن در آیینه ی اسلام و قرآن، قم: دفتر نشر اسلامی، ۱۳۴۷.
مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، لبنان: موسسه الوفاء بیروت، بی تا.
مطهری، مرتضی، نظام حقوق زن در اسلام، بی جا، تهران: انتشارات صدرا، نوزدهم، ۱۳۷۴.
یوسفیان، نعمت الله، تربیت دینی فرزندان، اول، قم: زمزم هدایت، ۱۳۸۶.
نویسنده: محمدحسین افشاری