بخش دوم: آثار اجتماعی دنیاگرایی
گرایش به دنیا، علاوه بر آثار فردی آن، اثرات مخربی نیز بر روی جامعه خواهد داشت. آثاری مانند:
۱-گمراه کردن دیگران:
به فرموده قرآن کریم دنیا طلبان که زندگی دنیا را برگزیده و آخرت را رها کرده اند، سعی دارند تا دیگران را نیز مانند خویش گمراه ساخته و مسیر سعادت و نیک بختی را بر روی ایشان ببندند. برخی پندارشان این است که این دست از افراد از روی دلسوزی این کارها و سخنان را برای دیگران بیان می کنند و به سمت دنیا ایشان را رهنمون می کنند، در حالیکه این گونه نیست. دنیا منجلابی است که خود در آن غرق هستند و دیگران را نیز به سمت این منجلاب رهنمون می شوند.
«الَّذِینَ یسْتَحِبُّونَ الْحَیاهَ الدُّنْیا عَلَی الْآخِرَهِ وَیصُدُّونَ عَن سَبِیلِ اللَّهِ وَیبْغُونَهَا عِوَجاً أُولئِک فِی ضَلالٍ بَعِیدٍ؛ آنان که زندگی دنیا را از آخرت دوست تر دارند و دیگران را از راه خدا بازمی دارند و می خواهند راه حق را منحرف سازند ، سخت در گمراهی هستند.»[۱]
۲- تضعیف اراده در صحنه مبارزه و جهاد:
اثر دیگری که برای دنیاگرایی می توان بیان داشت این است که در صحنه مبارزات اجتماعی، آن جایی که حرکت زندگی احتیاج به پشتکار و مقاومت و نشان دادن اقتدار اراده انسان دارد، گریبان انسان را می گیرد و اگر عامل دیگری نباشد که این ضعف را جبران کند، انسان را از پا درمی آورد.خداوند متعال ضعف اراده ی دنیاطلبان در جهاد را به چسبیدن بر زمین تعبیر کرده و فرموده اند: «یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا مَا لَکمْ إِذَا قِیلَ لَکمُ انْفِرُوا فِی سَبِیلِ اللّهِ اثَّاقَلْتُمْ إِلَی الْأَرْضِ أَرَضِیتُمْ بِالْحَیاهِ الدُّنْیا مِنَ الآخِرَهِ فَمَا مَتَاعُ الْحَیاهِ الدُّنْیا فِی الآخِرَهِ إِلَّا قَلِیلٌ؛ ای کسانی که ایمان آورده اید چه شده که وقتی به شما گویند برای جنگ در راه خدا بسیج شوید گویی به زمین می چسبید؟! آیا به جای آخرت به زندگی دنیا دل خوش کرده اید؟ متاع این دنیا در برابر آخرت جز اندکی نیست.»[۲]
۳-بخل و عدم انفاق به نیازمندان جامعه:از آثار دیگر دنیاگرایی ، عدم مسئولیت پذیری نسبت به مستمندان و عدم انفاق به ایشان است . چنین روحیه ای در جامعه ، ریشه های عاطفه و مهرورزی نسبت به هم نوع را خواهد سوزاند . خداوند متعال چنین افرادی را به عذاب دوزخ وعده داده است:
«وَالَّذِینَ یکنِزُونَ الذَّهَبَ وَالْفِضَّهَ وَلاَ ینفِقُونَهَا فِی سَبِیلِ اللّهِ فَبَشِّرْهُمْ بِعَذَابٍ أَلِیمٍ یوْمَ یحْمَی عَلَیهَا فِی نَارِ جَهَنَّمَ فَتُکوَی بِهَا جِبَاهُهُمْ وَجُنُوبُهُمْ وَظُهُورُهُمْ هذَا مَا کنَزْتُمْ لأَنْفُسِکمْ فَذُوقُوا مَاکنْتُمْ تَکنِزُونَ؛ کسانی که زر و سیم را گنجینه می کنند و آن را در راه خدا هزینه نمی کنند، ایشان را از عذابی دردناک خبر ده؛ روزی که آن گنجینه ها را در آتش دوزخ بگذارند و پیشانی و پهلو و پشت آنان را با آنها داغ کنند و گویند این است آنچه برای خود اندوختید. پس کیفر آنچه را می اندوختید بچشید.»[۳]
۴-تجمل گرایی :
یکی از بدترین آثار اجتماعی دنیاگرایی، علاقه به تجملات و زرق و برق های دنیایی است . رواج تجمل گرایی ، سرمایه ی جامعه را به هدر داده و موجب ایجاد نوعی بحران اقتصادی-هویتی در جامعه خواهد شد. قرآن کریم در این مورد می فرماید:«اعْلَمُوا أَنَّمَا الْحَیاهُ الدُّنْیا لَعِبٌ وَ لَهْوٌ وَ زِینَهٌ وَ تَفاخُرٌ بَیْنَکُمْ وَ تَکاثُرٌ فِی الْأَمْوالِ وَ الْأَوْلادِ کَمَثَلِ غَیْثٍ أَعْجَبَ الْکُفَّارَ نَباتُهُ ثُمَّ یَهِیجُ فَتَراهُ مُصْفَرًّا ثُمَّ یَکُونُ حُطاماً وَ فِی الْآخِرَهِ عَذابٌ شَدِیدٌ وَ مَغْفِرَهٌ مِنَ اللَّهِ وَ رِضْوانٌ وَ مَا الْحَیاهُ الدُّنْیا إِلَّا مَتاعُ الْغُرُورِ؛ بدانید همانا زندگى دنیا تنها بازى و سرگرمى و تجمّلپرستى و تفاخر در میان شما و افزونطلبى در اموال و فرزندان است همانند بارانى که محصولش کشاورزان را در شگفتى فرومىبرد سپس خشک مىشود بهگونهاى که آنرا زردرنگ مىبینى سپس تبدیل به کاه مىشود و در آخرت یا عذاب شدید است یا مغفرت و رضاى الهى و (بهر حال) زندگى دنیا چیز جز متاع غرور نیست.»[۴]
نتیجه گیری
گرایش به دنیا و ترجیح آن نسبت به سرای باقی ، آثار و پیامدهای جبران ناپذیری را بر روی فرد و جامعه ای که در آن زندگی می کند خواهد گذاشت . لذا بر هر انسان مسلمان و هوشمند لازم است تا با شناخت این آثار راه نفس را بر دنیاطلبی بسته و خویش و جامعه را از چنین تهدیداتی مصون بدارد و مسیر سعادت و کمال را بپیماید.
پی نوشت:
[۱] . سوره ابراهیم، آیه ۳.[۲] . سوره توبه، آیه ۳۸.[۳] . سوره توبه، آیه ۳۴ و ۳۵.
نویسنده: محمدحسین افشاری
