مقدمه
بشر از ابتدا به دنبال کسب آرامش بوده و هست. آرامش جویی در نهاد خانواده باعث ثبات او و لذّت از زندگی است و زندگی بدون آرامش برای انسان معنایی پیدا نمی کند. از آن جایی که خانواده از مهم ترین واحدهای اجتماعی و حیات انسانی است، اسلام توجه خاصی به روابط درون خانواده داشته و دستورات اساسی و حیاتی برای بقای آن مقر داشته است که رعایت آن باعث به وجود آمدن آرامش حقیقی و دائمی خواهد شد. اگر چه زن و مرد هر دو نقش مهمی در ایجاد آرامش خانواده دارند اما زن به لحاظ ویژگی های روانی و عاطفی خودنقش بزرگ تری در این زمینه ایفا می کند. مهم ترین نقشی که یک زن در هر سطحی از علم، سواد، معلومات و معنویت می تواند ایفا کند، آن نقشی است که به عنوان یک همسر و مادر می تواند ایفا کند، این از همه ی کارهای او مهم تر است، این آن کاری است که غیر از زن فرد دیگری نمی تواند آن را انجام دهد. بنابراین زنان امروز جامعه ما بایستی به رسالت خود در خانواده پی ببرند تا آرامش را میهمان همسر و فرزند خود کنند.
وظایف پرورشی زن
زن خاستگاه پرورش خانواده است. توصیفی که خداوند متعال در قرآن کریم از خانواده دارد اینگونه است که می فرماید: «وَمِنْ آیَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُم مِّنْ أَنفُسِکُمْ أَزْوَاجًا لِّتَسْکُنُوا إِلَیْهَا وَجَعَلَ بَیْنَکُم مَّوَدَّهً وَرَحْمَهً إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَاتٍ لِّقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ؛ (روم، آیه ۲۱) و از نشانه های او این است که از خودتان همسرانی برای شما آفرید تا بدان آرام گیرید و میان تان دوستی و رحمت نهاد. آری در این برای مردمی که می اندیشند، قطعاً نشانه هایی است.» کودک، اولین درس محبت و دوستی و بغض و دشمنی را در خانه یاد می گیرد. عقاید و باورها در خانواده ریشه می زند هر فردی همان طور زندگی می کند که فکر می کند. این تاثیر تا حدی است که کودک دین خانواده خود را پذیرفته و به دنبال آن افکار و رفتارش شکل می گیرد.
در این میان نقش مادر اهمیت بیشتری دارد، چرا که میزان تأثیر گذاری او از زمان انعقاد نطفه شروع می شود و در دوران بارداری مهم ترین و بیشترین نقش را در سعادت و شقاوت فرزند خود خواهد داشت. نخستین غذای کودک شیر مادر است و این از سفارشات پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) است که مرد وظیفه دارد در ایام شیردادن زن، زن را از غذای حلال و پاک تغذیه نماید و زن هم باید مراقب غذای خود باشد، چرا که غذای حرام و نجس در شیر و شیر هم در کودک تاثیر مستقیم خواهد داشت و پس از فراغت از شیردادن، والدین وظیفه دارند باز هم همت کرده، فرزند معصومشان را با غذای حرام و ناپاک، آلوده نکنند.[۱]
کودک با فراگرفتن زبان مادری، افکار و عقاید خود را به خارج از خانه منتقل می کند. از این رو اگر کارهای روزمره ی افراد را بررسی کنیم، خواهیم دید بیشتر اعمال و رفتار آنها از خانواده سرچشمه می گیرد. دلیل بسیاری از بیماری های روانی در فرزندان رفتارهای ناهنجار والدین با کودک می باشد. رفتارهای والدین، ناخودآگاه بر کودک تاثیر دارد، مادری که فرزند خود را از چیزی می ترساند، ناآگاهانه فرزندی ترسو بار می آورد. کودک دین و آیین خانواده را پذیرفته و از عقاید و اخلاق و رفتار خانواده تاثیر می پذیرد. [۲] پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله) می فرمایند: «کُلُّ مَوْلودٍ یُولَدُ علی الفِطْرَهِ حتی یَکُونَ اَبواهُ یُهَوِّدانِهِ و یُنَصِّرانِهِ ؛ [۳]. هر نوزادی به فطرت (توحیدی) متولد می شود آنگاه پدر و مادر او را به یهودیت و نصرانیت گرایش می دهند.»
وظایف عاطفی زن
زن در دستگاه خلقت نقش خاصی بر عهده دارد، به سرمایه های گرانبهایی مجهز است که جامعه در رشد خود نیازمند این ارزش ها است. یکی از این سرمایه های درونی عاطفه زن است که در طول تاریخ و در تمامی اجتماعات نمودهای بسیار شکوهمندی داشته است. این میل اگر چه در همه انسان ها کم بیش وجود دارد اما بهره زن از این عطیه الهی بیشتر است. این میل از یک سو زنان را برای همه نوع فداکاری، جهت زندگی و همسرش آماده میکند و ازسویی دیگر زحمات طاقت فرسای پرورش نسلی را بر عهده دارد و زنان هستند که با آکنده ساختن کانون خانواده از انس و صفا و الفت می توانند فضای فکری، فرهنگی، دینی، و گفتگو های سایسی و اجتماعی را نورانی کنند و عملا درس مهر و صفا و از خود گذشتگی را ازطریق فرزندان و همسران خویش به آیندگان بیاموزند.
زن اساس و ریشه همه نیکی هاست. نقش کلیدی مادران در فرهنگ سازی موجب شده تا درنظام تربیتی و حقوقی اسلام توجه ، تأکید و اهتمام ی ویژه به حقـوق مـادران شـود. در آمـوزه هـای دینی ضمن تأکید بسیار بر مقام والای مادری و جایگاه زن به ضرورت احتـرام نـسبت بـه بـر آوردن حقوق مادران و توجه بسیار به سلامت جسمانی، روحی و روانی آنان کرده، چرا که سـلامت جامعـه به سلامت خانواده و نشاط، اقتدار و پویایی خانواده به مـادر وابـسته اسـت. نقـش محـوری مـادر در سازندگی کشور بر هیچ کس پوشیده نیست.[۴]
قرآن مجید، زن و مرد را از لحاظ ارزش انسانی با همدیگر برابـر مـی شناسـد. در بخـش تـاریخی قرآن، الگوهای متعالی و رشـد یافتـه ی انـسان هـای آزاده، تنهـا مـردان نیـستند. بلقـیس بـانویی از پادشاهان کشور سبا بود کـه لـشکریان و سـپاهیان فـراوان دا شـت و بـر قلمـرو بـسیار گـسترده ای حکمرانی می کند. مریم انتخابی لطیف از جانب خداوند برای نشان دادن ارزش زن از دیدگاه اسـلام است.[۵]
زن، بـه عنــوان آفریــده خداونــد، از نظـر اســلام از ارزش و اهمیتــی والا برخــورداست. نقش زن در نظام خانواده به عنوان مهم ترین عامل رساندن انسان به سعادت، خوشـبختی و کمـال وحضور فعالانه ی او در اجتماع و فعالیت های اجتماعی، جهت رشد و شکوفایی استعدادهای جامعـه ی اسلامی است. [۶] پاورقی:
[۱] . حبیب الله طاهری، سیری در مسائل خانواده، تهران: امیرکبیر، دوم، ص۷۹.[۲] . نعمت الله یوسفیان، تربیت دینی فرزندان، قم: زمزم هدایت، اول، ص۲۴[۳] . مجلسی، ج ۳، ۱۳۷۴، ص ۲۸۱.[۴] . مرتضی مطهری، نظام حقوق زن در اسلام، بی جا، انتشارات صدرا، چاپ نوزدهم.[۵] . النساء/۳۲.[۶] . عبدالله جوادی آملی، زن در آینه جلال و جمال ، قم مرکز نشر اسراء، چاپ اول، ص ۷۰.
