جایگاه ازدواج و تشکیل زندگی در سخنان اهل بیت(ع)

 

احادیث ازدواج ( برگرفته از کتاب تحکیم خانواده)

 

۱۸) رسول اللّه صلى الله علیه و آله: مِن حَقِّ الوَلَدِ عَلى والِدِه ثَلاثَهٌ: یُحَسِّنُ اسمَهُ، ویُعَلِّمُهُ الکِتابَهَ، ویُزَوِّجُهُ إذا بَلَغَ.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: از حقوق فرزند بر پدرش، این سه چیز است: نام نیکو بر او بنَهَد، به او سواد بیاموزد، و هنگامى که بالغ شد، او را همسر بدهد.

 

۵۲) رسول اللّه صلى الله علیه و آله: ما مِن شابٍّ تَزَوَّجَ فی حَداثَهِ سِنِّهِ إلّا عَجَّ شَیطانُهُ: یا وَیلَهُ یا وَیلَهُ، عَصَمَ مِنّی ثُلُثَی دینِهِ. فَلیَتَّقِ اللّهَ العَبدُ فِی الثُّلُثِ الآخَرِ.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: هیچ جوانى نیست که در نوجوانى‏اش ازدواج کند، مگر آن که شیطانش فریاد برآورَد: «اى واى بر من! اى واى بر من! دو سوم دینش را از [گزند] من نگه‏داشت». بنا بر این، بنده باید در یک سوم دیگر [دینش‏] تقواى خدا پیشه کند.

 

۱۵) رسول الله صلى الله علیه و آله: الزَّوجَهُ المُواتِیَهُ عَونُ الرَّجُلِ عَلى دینِهِ.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: همسر سازگار، کمکِ مرد در دین اوست.

 

۲۰) رسول الله  (صلى الله علیه و آله): مَن بَلَغَ وَلَدُهُ النِّکاحَ وعِندَهُ ما یُنکِحُهُ، ثُمّ أحدَثَ حَدَثا فَالإِثمُ عَلَیهِ.

پیامبر خدا (صلى الله علیه و آله): هر کس فرزندش به سنّ ازدواج برسد و توان ازدواج دادنِ او را داشته باشد، [ولى این کار را نکند] و از فرزندش لغزشى سر زند، گناهش به گردن اوست.

 

۱) رسول اللّه (صلى الله علیه و آله): ما بُنِیَ بِناءٌ فِی الإِسلامِ أحَبُّ إلَى اللّهِ تَعالى مِنَ التَّزویجِ.

پیامبر خدا (صلى الله علیه و آله): در اسلام، هیچ بنایى ساخته نشده که نزد خداى بزرگ، محبوب‏تر از [بناى‏] ازدواج باشد.

 

۹) رسول اللّه (صلى الله علیه و آله): زَوِّجُوا  أیاماکُم ؛ فَإِنَّ اللّهَ تَعالى یُحَسِّنُ لَهُنَّ فی أخلاقِهِنَّ، ویُوَسِّعُ لَهُنَّ فی أرزاقِهِنَّ، ویَزیدُهُنَّ فی مُروآتِهِنَّ.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: زنان بى‏همسر را، همسر دهید؛ زیرا [با این کار،] خداوند متعال، اخلاق آنان را نیکو مى‏گردانَد، و روزى‏هایشان را گشایش مى‏بخشد، و بر مروّت آنان مى‏افزاید.

 

۱۰) رسول الله  صلى الله علیه و آله: رَکعَتانِ یُصَلّیهِمَا المُتَزَوِّجُ، أفضَلُ عِندَ اللّهِ مِن سَبعینَ رَکعَهً یُصَلّیها غَیرُ مُتَزَوِّجٍ.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: دو رکعت نمازى که مرد متأهّل مى‏خوانَد، نزد خداوند، برتر از هفتاد رکعتى است که غیر متأهّل مى‏خوانَد.

 

۳۴) رسول اللّه صلى الله علیه و آله: خِیارُ امَّتِی المُتَأَهِّلونَ، وشِرارُ امَّتِی العُزّابُ.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: بهترین‏هاى امّت من، همسرداران‏اند، و بدترین‏هاى امّتم، بى‏همسران‏اند.

 

۴۸) الإمام زین العابدین علیه السلام: أمّا حَقُّ الزَّوجَهِ، فَأَن تَعلَمَ أنَّ اللّهَ عَزَّ وجَلَّ جَعَلَها لَکَ سَکَنا وانسا، فَتَعلَمَ أنَّ ذلِکَ نِعمَهٌ مِنَ اللّهِ عَزَّ وجَلَّ عَلَیکَ، فَتُکرِمَها وتَرفُقَ بِها.

امام زین العابدین علیه السلام: حقّ همسر، این است که بدانى خداى عز و جل، او را مایه آرامش و انس تو قرار داده و بدانى که این، خود، نعمتى است از جانب خداوند عز و جل به تو. پس، او را گرامى بدارى و با او مهربان باشى.

 

۵۳) رسول الله صلى الله علیه و آله: یا مَعشَرَ الشَّبابِ، مَنِ استَطاعَ مِنکُمُ الباءَهَ فَلیَتَزَوَّج؛ فَإِنَّهُ أغَضُّ لِلبَصَرِ، وأحصَنُ لِلفَرجِ. ومَن لَم یَستَطِع فَعَلَیهِ بِالصَّومِ؛ فَإِنَّهُ لَهُ وِجاء .

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: اى جوانان! هر یک از شما که توان ازدواج دارد، ازدواج کند؛ زیرا ازدواج کردن، چشم را [از نگاه حرام،] بیشتر فرو مى‏پوشانَد و دامن را پاک‏تر مى‏دارد. و هر کس توان [ازدواج‏] نداشت، روزه بگیرد؛ زیرا روزه، شهوت را فرو مى‏نشانَد.

 

۶۳) رسول اللّه صلى الله علیه و آله: مَن تَرَکَ التَّزویجَ مَخافَهَ العَیلَهِ  فَقَد أساءَ ظَنَّهُ بِاللّهِ عَزَّ وجَلَّ، إنَ‏ اللّهَ عَزَّ وجَلَّ یَقولُ: «إِن یَکُونُواْ فُقَرَاءَ یُغْنِهِمُ اللَّهُ مِن فَضْلِهِ» .

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: هر کس از ترس فقیر شدن ازدواج نکند، به خداوند عز و جل گمان‏ بد بُرده است. خداوند عز و جل مى‏فرماید: «اگر تنگ‏دست‏اند، خدا آنان را از فضل خویش، بى‏نیاز خواهد کرد».

 

۶۶) رسول الله صلى الله علیه و آله: حَقٌّ عَلَى اللّهِ عَزَّ وجَلَّ عَونُ مَن نَکَحَ التِماسَ العَفافِ عَمّا حَرَّمَ اللّهُ عَزَّ وجَلَّ.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: کسى که براى حفظ خود از آنچه خداوند عز و جل حرام کرده است، ازدواج کند، بر خداوند عز و جل، حقّ است که او را یارى کند.

 

۷۱) رسول الله صلى الله علیه و آله: ثَلاثٌ مَن فَعَلَهُنَّ ثِقَهً بِاللّهِ وَاحتِسابا، کانَ حَقّا عَلَى اللّهِ أن یُعینَهُ وأن یُبارِکَ لَهُ: مَن سَعى فی فَکاکِ رَقَبَتِهِ…، ومَن تَزَوَّجَ ثِقَهً بِاللّهِ وَاحتِسابا کانَ حَقّا عَلَى اللّهِ أن یُعینَهُ وأن یُبارِکَ لَهُ، ومَن أحیا أرضا مَیتَهً.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: سه کار است که هر کس آنها را با اعتماد به خدا و براى خدا انجام دهد، بر خداوند است که او را کمک کند و به او برکت دهد: بنده‏اى که براى آزادى‏اش کار کند …؛ و کسى که با اعتماد به خدا و به خاطر او ازدواج کند، بر خداوند است که او را کمک کند و به او برکت دهد؛ و کسى که زمینِ مُرده‏اى را زنده سازد.

 

۸۷) رسول اللّه صلى الله علیه و آله: مَن نَکَحَ للّهِ وأنکَحَ للّهِ، استَحَقَّ وَلایَهَ اللّهِ.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: هر کس براى [خشنودى‏] خدا ازدواج کند و براى خدا کسى را همسر دهد، سزاوار ولایت (سرپرستى و حمایت) خداست.

 

۸۹) رسول اللّه صلى الله علیه و آله: ثَلاثَهٌ حَقٌّ عَلَى اللّهِ عَونُهُم: المُجاهِدُ فی سَبیلِ اللّهِ، وَالمُکاتَبُ الَّذی یُریدُ الأَداءَ، وَالنّاکِحُ الَّذی یُریدُ العَفافَ.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: سه کس‏اند که بر خداوند واجب است آنان را کمک کند: مجاهد در راه خدا؛ بنده‏اى که براى آزادى خود، با سرورش قرار داد بنویسد و بخواهد به قرارش عمل کند؛ و کسى که براى حفظ پاک‏دامنى‏اش، ازدواج کند.

 

۹۶) الإمام الصادق علیه السلام: إذا تَزَوَّجَ الرَّجُلُ المَرأَهَ لِجَمالِها أو مالِها وُکِلَ إلى ذلِکَ، وإذا تَزَوَّجَها لِدینِها رَزَقَهُ اللّهُ الجَمالَ وَالمالَ.

امام صادق علیه السلام: هر گاه مردى با زنى، به خاطر زیبایى یا دارایى‏اش ازدواج کند، به همان [زیبایى یا دارایى‏] واگذار مى‏شود، و هر گاه به خاطر دینش با او ازدواج کند، خداوند، زیبایى و دارایى نیز روزى‏اش مى‏کند.

 

۱۰۳) رسول اللّه صلى الله علیه و آله: مَن تاقَت نَفسُهُ إلى نِکاحِ امرَأَهٍ، فَلیَنظُر مِنها إلى ما یَدعوهُ إلى‏نِکاحِها.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: کسى که خواهان ازدواج با زنى است، [مى‏تواند] به آن قسمت‏هایى‏ از بدن زن که او را به ازدواج با آن زن مى‏خوانَد، نگاه کند.

 

۱۱۶) الإمام الحسن علیه السلام لِرَجُلٍ جاءَ إلَیهِ یَستَشیرُهُ فی تزویجِ ابنَتِهِ: زَوِّجها مِن رَجُلٍ تَقِیٍّ، فَإِنَّهُ إن أحَبَّها أکرَمَها، وإن أبغَضَها لَم یَظلِمها.

امام حسن علیه السلام به مردى که نزد ایشان آمد و در باره شوهر دادن دخترش با امام (علیه السلام) مشورت کرد: او را به همسرى مردى با تقوا درآور؛ زیرا اگر دختر تو را دوست داشته باشد، گرامى‏اش مى‏دارد و اگر دوستش نداشته باشد، به او ستم نمى‏کند.

۱۲۲) رسول اللّه صلى الله علیه و آله: اغتَرِبوا لا تُضووا .

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: با بیگانه (غیر خویشاوند)، ازدواج کنید تا فرزندان لاغرِ تکیده، به دنیا نیاورید.

 

۱۴۵) عن عمر: إنَّ رَسولَ اللّهِ صلى الله علیه و آله إذا أرادَ أن یُزَوِّجَ امرَأَهً مِن نِسائِهِ، یَأتیها مِن وَراءِ الحِجابِ فَیقولُ لَها: یا بُنَیَّهُ، إنَّ فُلانا قَد خَطَبَکِ، فَإِن کَرِهتیهِ فَقولی: لا، فَإِنَّهُ لا یَستَحی أحَدٌ أن یَقولَ: لا، وإن أحبَبتِ، فَإِنَّ سُکوتَکِ إقرارٌ.

به نقل از عمر: پیامبر خدا صلى الله علیه و آله هر گاه مى‏خواست زنى از خانواده‏اش را شوهر دهد، از پشت پرده به او مى‏فرمود: «دخترم! فلانى از تو خواستگارى کرده است. اگر دوستش ندارى، بگو: نه؛ زیرا هیچ کس نباید از گفتن نه، شرم کند. اگر هم دوست دارى، سکوت تو [نشانه‏] موافقت است».

 

۱۴۶) رسول اللّه صلى الله علیه و آله: إذا جاءَکُمُ الأَکفاءُ فَأَنکِحوهُنَّ ولا تَرَبَّصوا  بِهِنَّ الحَدَثانِ.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: هر گاه اشخاص همسنگ [براى خواستگارى‏] نزد شما آمدند، دخترانتان را به همسرى آنها در آورید و درنگ و امروز و فردا نکنید.

 

۱۶۳) رسول الله صلى الله علیه و آله: أعظَمُ النِّساءِ بَرَکَهً أیسَرُهُنَّ صَداقا.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: بابرکت‏ترینِ زنان، کم‏مهریه‏ترین آنان است.

 

۱۷۵) الإمام على (علیه السلام): قالَ [رَسولُ اللّهِ صلى الله علیه و آله‏] لِمَن تَزَوَّجَ: أولِم ولَو بِشاه .

امام على (علیه السلام): پیامبر خدا صلى الله علیه و آله، به کسى که ازدواج کرده بود، فرمود: «ولیمه بده؛ اگر چه با قربانى کردن یک گوسفند باشد».

 

۱۷۰) الإمام علیّ (علیه السلام): نَهى [رَسولُ اللّهِ صلى الله علیه و آله‏] عَن نِکاحِ السِّرِّ، وإنَّهُ سَمِعَ دَفّا فی بَعضِ دورِ الأَنصارِ، فَقالَ: ما هذا؟ فَقیلَ لَهُ: فُلانٌ یا رَسولَ اللّهِ نَکَحَ.فَقالَ: الحَمدُ للّهِ، أشیدوا بِالنِّکاحِ، أشیدوا بِالنِّکاحِ.

امام على (علیه السلام): پیامبر خدا صلى الله علیه و آله از ازدواج نهانى، نهى فرمود. ایشان از یکى از خانه‏هاى انصار، صداى دف شنید. پس فرمود: «چه خبر است؟».

گفتند: اى پیامبر خدا! فلانى، داماد شده است.

فرمود: «خدا را شکر! ازدواج را علنى سازید؛ ازدواج را علنى سازید».

 

۱۷۸) الإمام الرضا (علیه السلام): مِنَ السُّنَّهِ التَّزویجُ بِاللَّیلِ؛ لِأَنَّ اللّهَ جَعَلَ اللَّیلَ سَکَنا، وِالنِّساءُ إنَّما هُنَّ سَکَنٌ.

امام رضا (علیه السلام): ازدواج کردن در شب، از سنّت است؛ زیرا خداوند، شب را مایه آرامش قرار داده، و زنان، در حقیقت، همان مایه آرامش‏اند.

 

۱۷۹) رسول اللّه صلى الله علیه و آله: إذا زُفَّت إلى الرَّجُلِ زَوجَتُهُ وادخِلَت إلَیهِ فَلیُصَلِّ رَکعَتَینِ وَلیَمسَح عَلى ناصِیَتِها، ثُمَّ لِیَقُل: اللّهُمَّ بارِک لی فی أهلی وبارِک لَها فِیَّ، وما جَمَعتَ بَینَنا فَاجمَع بَینَنا فی خَیرٍ ویُمنٍ وبَرَکَهٍ، وإذا جَعَلتَها فُرقَهً فَاجعَلها فُرقَهً إلى کُلِّ خَیرٍ.

ثُمَّ لِیَقُل: الحَمدُ للّهِ الَّذی هَدى ضَلالَتی، وأغنى فَقری، ونَعَشَ خُمولی، وأعَزَّ ذِلَّتی، وآوى عَیلَتی، وزَوَّجَ عُزبَتی، وأخدَمَ مِهنَتی، وآنَسَ وَحشَتی، ورَفعَ خَسیسَتی، حَمدا کَثیرا طَیِّبا مُبارَکا عَلى ما أعطَیتَ یا رَبِّ، وعَلى ما قَسَمتَ، وعَلى ما أکرَمتَ.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: هنگامى که مرد، همسرش را به خانه مى‏بَرد، نخست، دو رکعت نماز بخوانَد و بر پیشانى او دست بکشد. سپس بگوید: بار خدایا! در همسرم برایم برکت قرار بده و او را برایم مبارک گردان و تا زمانى که ما را در کنار هم قرار داده‏اى، با خیر و میمنت و برکت بدار، و هر گاه او را [از من‏] جدا ساختى، به خوبىِ تمام، جدا ساز!

سپس بگوید: سپاسْ خداى را که مرا از گمراهى، به هدایت کشانْد، و نیازم را برطرف ساخت، و سُستى‏ام را به نشاط تبدیل کرد، و از ذلّت، به عزّتم در آورد، و از بى پناهى، سرپناهم داد، و از تجرّد، به تأهّلم کشانْد، و براى کارهایم خدمت‏کارى قرار داد، و از تنهایى نجاتم داد، و پستى‏ام را بلندى بخشید! سپاسى فراوان و پاک و خجسته براى آنچه عطایم فرمودى، اى خداوندگار من! و براى آنچه قسمتم کردى و لطفى که به من نمودى!

۶۰۳) الکافی عن ابن أبی یعفور عن الإمام الصادق (علیه السلام)، قالَ: قُلتُ لَهُ: إنّی اریدُ أن أتَزَوَّجَ امرَأَهً وإنَّ أبَوَیَّ أرادا غَیرَها.

قالَ: تَزَوَّجِ الَّتی هَوَیتَ، ودَعِ الَّتی یَهوى أبَواکَ.

الکافى به نقل از ابن ابى یَعفور: به امام صادق (علیه السلام) گفتم: مى‏خواهم با زنى ازدواج کنم؛ ولى پدر و مادرم، کس دیگرى را مى‏خواهند.

امام (علیه السلام) فرمود: «با کسى ازدواج کن که مى‏خواهى، و آن شخصى را که پدر و مادرت مى‏خواهند، رها کن».

 

۶۱۲) رسول اللّه صلى الله علیه و آله: تَیاسَروا فِی الصَّداقِ، إنَّ الرَّجُلَ یُعطِی المَرأَهَ حَتّى یَبقى ذلِکَ فی نَفسِهِ عَلَیها حَسیکَه.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: در مهریه، آسان بگیرید؛ زیرا مرد، با این که [مهریه‏اش را] به زن مى‏پردازد، امّا کینه آن نسبت به زن، در دلش مى‏مانَد.

۶۳۲) الکافی عن الحسین بن بشّار الواسطی: کَتَبتُ إلى أبِی الحَسَنِ الرِّضا (علیه السلام): إنَّ لی قَرابَهً قَد خَطَبَ إلَیَّ وفی خُلُقِهِ شَی‏ءٌ. فَقالَ: لا تُزَوِّجهُ إن کانَ سَیِّئَ الخُلُق‏.

الکافى به نقل از حسین بن بشّارِ واسطى: به امام رضا (علیه السلام) نوشتم: خویشاوندى دارم که از دخترم خواستگارى کرده است؛ ولى اخلاقش کمى مشکل دارد.

فرمود: «اگر بداخلاق است، دخترت را به ازدواج او در نیاور».

حدیث خانواده ( برگرفته از کتاب تحکیم خانواده)

۴۸) الإمام زین العابدین (علیه السلام): أمّا حَقُّ الزَّوجَهِ، فَأَن تَعلَمَ أنَّ اللّهَ عَزَّ وجَلَّ جَعَلَها لَکَ سَکَنا وانسا، فَتَعلَمَ أنَّ ذلِکَ نِعمَهٌ مِنَ اللّهِ عَزَّ وجَلَّ عَلَیکَ، فَتُکرِمَها وتَرفُقَ بِها.

امام زین العابدین (علیه السلام): حقّ همسر، این است که بدانى خداى عز و جل، او را مایه آرامش و انس تو قرار داده و بدانى که این، خود، نعمتى است از جانب خداوند عز و جل به تو. پس، او را گرامى بدارى و با او مهربان باشى.

۲۴۹) رسول اللّه صلى الله علیه و آله: کُلَّمَا ازدادَ العَبدُ إیمانا، ازدادَ حُبّا لِلنِّساءِ.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: هر اندازه بر ایمان بنده افزوده شود، محبّتش به زنان (همسرش) افزون‏تر مى‏شود.

 

۲۵۱) امام صادق  (علیه السلام): ما أظُنُّ رَجُلًا یَزدادُ فِی الإیمانِ خَیرا، إلَا أزدادَ حُبّا لِلنِّساءِ.

امام صادق (علیه السلام): گمان نمى‏کنم که هیچ مردى، بر خوبى ایمانش افزوده شود، مگر آن که محبّتش به زنان (همسرانش) افزون گردد.

 

۲۵۳) رسول اللّه صلى الله علیه و آله: قَولُ الرَّجُلِ لِلمَرأَهِ: «إنّی احِبُّکِ» لا یَذهَبُ مِن قَلبِها أبَدا.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: این سخن مرد به زن که: «دوستت دارم»، هرگز از دل زن، بیرون نمى‏رود.

 

۲۷۶) رسول اللّه صلى الله علیه و آله: أقرَبُکُم مِنّی مَجلِسا یَومَ القِیامَهِ أحسَنُکُم خُلُقا وخَیرُکُم لِأَهلِهِ.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: در روز قیامت، آن کس از شما به من نزدیک‏تر مى‏نشیند که خوش‏خوترینِ شما باشد، و براى خانواده‏اش، بهترین کس باشد.

 

۲۸۲) رسول اللّه صلى الله علیه و آله: جِهادُ المَرأَهِ حُسنُ التَّبَعُّل‏.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: جهاد زن، خوبْ شوهردارى کردن است.

 

۲۸۴) مسند أبی یعلى عن أنس: أتَتِ النِّساءُ النَّبِیَّ صلى الله علیه و آله فَقُلنَ: یا رَسولَ اللّهِ، ذَهَبَ الرِّجالُ بِالفَضلِ بِالجِهادِ فی سَبیلِ اللّهِ، فَما لَنا عَمَلٌ نُدرِکُ بِهِ عَمَلَ المُجاهِدینَ فی سَبیلِ اللّهِ! قالَ: مِهنَهُ إحداکُنَّ فی بَیتِها تُدرِکُ عَمَلَ المُجاهِدینَ فی سَبیلِ اللّهِ.

مسند ابى یعلى به نقل از انَس: زنان، نزد پیامبر صلى الله علیه و آله آمدند و گفتند: اى پیامبر خدا! مردان، ثواب جهاد در راه خدا را از آنِ خود کرده‏اند، و دیگر، عملى براى ما نمانده است که با آن، به [فضیلت‏] عمل مجاهدانِ در راه خدا برسیم!

پیامبر صلى الله علیه و آله فرمود: «کار و خدمت هر یک از شما در خانه‏اش، با عمل مجاهدانِ در راه خدا، برابرى مى‏کند».

 

۲۸۹) رسول الله صلى الله علیه و آله: أحسَنُ النّاسِ إیمانا أحسَنُهُم خُلُقا وألطَفُهُم بِأَهلِهِ، وأنا ألطَفُکُم بِأَهلی.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: نیکْ‏ایمان‏ترین مردمان، کسى است که خوش‏اخلاق‏تر، و با خانواده‏اش مهربان‏تر باشد، و من نسبت به خانواده‏ام، از شما مهربان‏ترم.

 

۳۰۷) رسول الله صلى الله علیه و آله: خَیرُکُم خَیرُکُم لِأَهلِهِ، وأنا خَیرُکُم لِأَهلی. ما أکرَمَ النِّساءَ إلّا کَریمٌ، وما أهانَهُنَّ إلّا لَئیمٌ.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: بهترین شما کسى است که براى خانواده‏اش بهتر باشد، و من، بهترینِ شما براى خانواده‏ام هستم. زنان را کسى گرامى نمى‏دارد، مگر انسانِ بزرگوار، و کسى به آنان اهانت نمى‏کند، مگر انسان پَست.

 

۳۱۷) امام علی (علیه السلام) إِنَّ المَرأَهَ رَیحانَهٌ ولَیسَت بِقَهرَمانَهٍ ، فَدارِها عَلى کُلِّ حالٍ، وأحسِنِ الصُّحبَهَ لَها لِیَصفُوَ عَیشُکَ.

امام على (علیه السلام): زن، گُل است، نه پیشکار. پس در همه حال، با او مدارا کن، و با وى، به خوبى همنشینى نماى تا زندگى‏ات باصفا شود.

 

۳۲۰) رسول الله صلى الله علیه و آله: یا عَلِیُّ، لا یَخدِمُ العِیالَ إلّا صِدّیقٌ أو شَهیدٌ، أو رَجُلٌ یُریدُ اللّهِ بِهِ خَیرَ الدُّنیا وَالآخِرَهِ.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: اى على! به خانواده خود خدمت نمى‏کند، مگر انسان راستگو، یا شهید، یا مردى که خداوند، خیر دنیا و آخرت را براى او بخواهد.

 

۳۲۵)رسول الله صلى الله علیه و آله: المُؤمِنُ یُؤجَرُ فی کُلِّ شَی‏ءٍ، حَتّى فِی اللُّقمَهِ یَرفَعُها إلى فِی امرَأَتِهِ.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: به مؤمن، براى هر چیزى، پاداش داده مى‏شود، حتّى براى لقمه‏اى که در دهان همسرش مى‏گذارد.

 

۳۲۹) الإمام الصادق (علیه السلام): إنَّ رَسولَ اللّهِ صلى الله علیه و آله قالَ: أیُّمَا امرَأَهٍ رَفَعَت مِن بَیتِ زَوجِها شَیئا مِن مَوضِعٍ إلى مَوضِعٍ تُریدُ بِهِ صَلاحا، نَظَرَ اللّهُ عَزَّوجَلَّ إلَیها، ومَن نَظَرَ اللّهُ إلَیهِ لَم یُعَذِّبهُ.

فَقالَت امُّ سَلَمَهَ: ذَهَبَ الرِّجالُ بِکُلِّ خَیرٍ، فَأَیُّ شَی‏ءٍ لِلنِّساءِ المَساکینِ؟!

فَقالَ صلى الله علیه و آله: بَلى، إذا حَمَلَتِ المَرأَهُ کانَت بِمَنزِلَهِ الصّائِمِ القائِمِ المُجاهِدِ بِنَفسِهِ ومالِهِ فی سَبیلِ اللّه، فَإِذا وَضَعَت کانَ لَها مِنَ الأَجرِ ما لا تَدری ما هُوَ لِعِظَمِهِ، فَإِذا أرضَعَت کانَ لَها بِکُلِّ مَصَّهٍ کَعِدلِ عِتقِ مُحَرَّرٍ مِن وُلدِ إسماعیلَ، فَإِذا فَرَغَت مِن رِضاعِهِ ضَرَبَ مَلَکٌ عَلى جَنبِها وقالَ: استَأنِفِی العَمَلَ، فَقَد غُفِرَ لَکِ.

امام صادق علیه السلام: پیامبر خدا فرمود: هر زنى که در خانه شوهر خود، به قصد مرتّب کردن آن، چیزى را جا به جا کند، خداوند عز و جل به او نظر [لطف‏] مى‏کند و خدا به هر کس نظر [لطف‏] کند، عذابش نمى‏دهد.

امّ سلمه عرض کرد: همه خوبى‏ها [و ثواب‏ها] را مردها از آنِ خود کرده‏اند. پس چه چیزى براى زنان بیچاره مى‏مانَد؟

حضرت فرمود: «آرى. هر گاه زن، باردار شود، به منزله روزه‏دارِ شب زنده‏دارى است که با جان و مال خود، در راه خدا جهاد مى‏کند. پس چون وضع حمل کند، برایش چنان مزدى هست که عظمتش در تصوّر تو نمى‏گنجد. و هر گاه کودکش را شیر مى‏دهد، در برابر هر مکیدنى، ثوابى معادل آزاد کردن یک بنده از فرزندان اسماعیل برایش وجود دارد. و چون از شیر دادنْ فراغت یابد، فرشته‏اى بر پهلوى او مى‏زند و مى‏گوید: زندگى را از نو آغاز کن، که آمرزیده شدى».

 

۳۳۳) رسول اللّه صلى الله علیه و آله: مَن أدخَلَ عَلى أهلِ بَیتِهِ سُرورا، خَلَقَ اللّهُ مِن ذلِکَ السُّرورِ خَلقا یَستَغفِرُ لَهُ إلى یَومِ القِیامَهِ.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: هر کس خانواده‏اش را شاد سازد، خداوند، از آن شادى، مخلوقى مى‏آفریند که تا روز قیامت، برایش طلب آمرزش مى‏کند.

۳۳۶) عنه صلى الله علیه و آله: إنَّ اللّهَ عَزَّ وجَلَّ لَیُحِبُّ الرَّجُلَ مِن خَلقِهِ إذَا انصَرَفَ مِن سوقِهِ، فَیَأخُذَ شَیئا فی کُمِّهِ  لِعِیالِهِ فَیَفرحوا بِهِ، فَیُباهِی اللّهُ بِهِ المَلائِکَهَ.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: خداوند عز و جل مردى را که هر گاه از بازار بر مى‏گردد، چیزى در آستینش مى‏گیرد و براى خانواده‏اش مى‏آورد و آنان از آن، شاد مى‏شوند،دوست مى‏دارد. پس خداوند، به او، بر فرشتگان، مباهات مى‏کند.

 

۳۴۲) رسول اللّه صلى الله علیه و آله: جُلوسُ المَرءِ عِندَ عِیالِهِ أحَبُّ إلَى اللّهِ تَعالى مِنِ اعتِکافٍ فی مَسجدی هذا.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: نشستن مرد در کنار خانواده‏اش، نزد خداوند متعال، دوست داشتنى‏تر از اعتکاف در این مسجد من است.

 

۳۵۷) الإمام علیّ علیه السلام: کَتَبَ اللّهُ الجِهادَ عَلَى الرِّجالِ وَالنِّساءِ، فَجِهادُ الرَّجُلِ بَذلُ مالِهِ ونَفسِهِ حَتّى یُقتَلَ فی سَبیلِ اللّهِ، وجَهادُ المَرأَهِ أن تَصبِرَ عَلى ما تَرى مِن أذى زَوجِها وغَیرَتِهِ.

امام على علیه السلام: خداوند، جهاد را بر مردان و زنان، واجب کرده است. جهادِ مرد، بخشیدن مال و جان خویش است تا آن که در راه خدا کشته شود، و جهادِ زن، این است که در برابر آزار و اذیت شوهرش و غیرت او صبر کند.

 

۳۹۱) امام علی علیه السلام فی قَولِهِ تَعالى: «قُواْ أَنفُسَکُمْ وَ أَهْلِیکُمْ نَارًا»: عَلِّموا أنفُسَکُم وأهلیکُمُ الخَیرَ.

امام على علیه السلام درباره این گفتار خداى تعالى: «خود و خانواده‏تان را از آتش، حفظ کنید»: به خود و خانواده‏تان، خوبى‏ها را بیاموزید.

 

۴۱۹) رسول اللّه صلى الله علیه و آله: إنَّ اللّهَ سائِلٌ کُلَّ راعٍ عَمَّا استَرعاهُ، أحَفِظَ أم ضَیَّعَ؟ حَتّى یَسألَ الرَّجُلَ عَن أهلِ بَیتِهِ.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: خداوند از هر سرپرستى، در باره آنچه تحت سرپرستى اوست، بازخواست مى‏کند که آیا از آن، نگهدارى کرده یا تباهش ساخته است؟ حتّى از مرد در باره خانواده‏اش باز خواست مى‏کند.

 

۴۳۵) رسول اللّه صلى الله علیه و آله: حَقُّ المَرأَهِ عَلى زَوجِها أن یَسُدَّ جَوعَتَها، وأن یَستُرَ عَورَتَها، ولا یُقَبِّحَ لَها وَجها، فَإِذا فَعَلَ ذلِکَ فَقَد أدّى وَاللّهِ حَقَّها.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: حقّ زن بر شوهرش، این است که گرسنگى‏اش را بزداید و برهنگى‏اش را بپوشاند، و به رویش اخم نکند. هر گاه چنین کند، به خدا سوگند که حقّ او را گزارده است.

 

۴۴۲)رسول الله صلى الله علیه و آله: حَقُّ الزَّوجِ عَلَى الزَّوجَهِ ألّا تَهجُرَ فِراشَهُ، وأن تَبَرَّ قَسَمَهُ، وأن تُطیعَ أمرَهُ، وألّا تَخرُجَ إلّا بِإِذنِهِ، وألّا تُدخِلَ عَلَیهِ مَن یَکرَهُ.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: حقّ شوهر بر همسرش، این است که بسترش را ترک نکند، سوگندش را قبول کند، از فرمانش اطاعت کند، جز با اجازه او از خانه، بیرون نرود، و کسى را که شوهرش خوش نمى‏دارد، به خانه‏اش راه ندهد.

 

۴۵۷) رسول الله صلى الله علیه و آله: ما مِن عَبدٍ یَکسِبُ ثُمَّ یُنفِقُ عَلى عِیالِهِ، إلّا أعطاهُ اللّهُ بِکُلِّ دِرهَمٍ یُنفِقُهُ عَلى عِیالِهِ سَبعَمِئَهِ ضِعفٍ.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: هیچ بنده‏اى نیست که درآمدى به دست آورد و آن را خرج خانواده‏اش کند، مگر آن که خداوند براى هر درهمى که خرج خانواده‏اش مى‏کند، هفتصد برابر به او عطا فرماید.

 

۴۸۲) الکافی عن معمّر بن خلّاد عن أبی الحسن علیه السلام: یَنبَغی لِلرَّجُلِ أن یُوَسِّعَ عَلى عِیالِهِ کَی لا یَتَمَنَّوا مَوتَهُ. وتَلا هذِهِ الآیَهَ: «وَ یُطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَى حُبّهِ مِسْکِینًا وَ یَتِیمًا وَ أَسِیرًا» ؛ قالَ: الأَسیرُ: عِیالُ الرَّجُلِ؛ یَنبَغی لِلرَّجُلِ إذا زیدَ فِی النِّعمَهِ أن یَزیدَ اسَراءَهُ فِی السَّعَهِ عَلَیهِم.

الکافى به نقل از معمّر بن خلّاد، از ابو الحسن علیه السلام: مرد باید خانواده‏اش را در رفاه قرار دهد تا آرزوى مرگ او را نکنند، و این آیه را تلاوت کرد: «و به [پاس‏] دوستى او (خدا)، بینوا و یتیم و اسیر را خوراک مى‏دهند».

فرمود: «اسیر، خانواده مرد است. سزاوار است که مرد، هر گاه نعمتش فزونى مى‏یابد، بر گشاده‏دستى با اسیرانش بیفزاید».

 

۴۹۷) رسول اللّه صلى الله علیه و آله: إذا خَرَجَ العَبدُ فی حاجَهِ أهلِهِ کَتَبَ اللّهُ عَزَّ وجَلَّ لَهُ بِکُلِّ خُطوَهٍ دَرَجَهً، فَإِذا خَرَجَ مِن حاجَتِهِم غَفَرَ لَهُ.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: هر گاه بنده‏اى براى [تأمینِ‏] نیاز خانواده‏اش بیرون برود، خداوند عز و جلبراى هر قدمى که بر مى‏دارد، یک درجه [در بهشت‏] برایش مى‏نویسد، و اگر نیاز آنها را تأمین کند، او را مى‏آمرزد.

 

۵۰۵) رسول الله صلى الله علیه و آله: لَیسَ مِنّا مَن وَسَّعَ اللّهُ عَلَیهِ ثُمَّ قَتَّرَ عَلى عِیالِهِ، وهُم یَرَونَ ریحَ القُتارِ  مِنَ الجیرانِ، ویَرَونَهُم یُکسَونَ ولا یُکسَونَ.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: از ما نیست کسى که خداوند، با این که به او گشایش داده است، او بر خانواده‏اش تنگ بگیرد، در حالى که خانوده‏اش بوى دیگ و سرخ کردنى را از همسایگان مى‏یابند و مى‏بینند که آنها لباس‏هاى گوناگون مى‏پوشند و اینان نمى‏پوشند.

 

۵۱۲) رسول اللّه صلى الله علیه و آله: یَجِبُ عَلَى الرَّجُلِ لِامرَأَتِهِ ما یَجِبُ لَهُ عَلَیها؛ أن یَتَزَیَّنَ لَها کَما تَتَزَیَّنُ لَهُ فی غَیرِ مَأثَمٍ.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: مرد در برابر زنش، همان وظیفه‏اى را دارد که زنش در برابر او دارد؛ یعنى خود را براى او بیاراید، همچنان که زنش، خود را براى او مى‏آراید؛ ولى نباید به گناه بیفتد.

 

۵۲۵) رسول الله صلى الله علیه و آله: إذا دَعَا الرَّجُلُ امرَأَتَهُ إلى فِراشِهِ فَأَبَت، فَباتَ غَضبانَ عَلَیها، لَعَنَتهَا المَلائِکَهُ حَتّى تُصبِحَ.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: هر گاه مرد، همسرش را به بستر خویش بخوانَد و او خوددارى کند، و شوهرش آن شب را با ناراحتى از او بگذرانَد، تا صبح، فرشتگان، آن زن را لعنت مى‏کنند.

 

۵۴۱) رسول اللّه صلى الله علیه و آله: تَعَلَّموا مِنَ الغُرابِ خِصالًا ثَلاثا: استِتارَهُ بِالسِّفادِ «۱»، وبُکورَهُ فی طَلَبِ الرِّزقِ، وحَذَرَهُ.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: از کلاغ، سه خصلت را یاد بگیرید: پنهانى آمیزش کردن، سحرخیزى در طلب روزى، و محتاط بودن.

 

۵۴۳) الإمام الصادق علیه السلام: لا یُجامِعِ الرَّجُلُ امرَأَتَهُ ولا جارِیَتَهُ وفِی البَیتِ صَبِیٌّ، فَإِنَّ ذلِکَ مِمّا یورِثُ الزِّنا.

امام صادق علیه السلام: در اتاقى که کودکى وجود دارد، مرد نباید با زن یا کنیزش نزدیکى کند؛ چرا که این کار، زنا به بار مى‏آورد.

 

۵۴۵) رسول اللّه صلى الله علیه و آله: ثَلاثَهٌ مِنَ الجَفاءِ:… وأن یَکونَ بَینَ الرَّجُلِ وأهلِهِ وِقاعٌ مِن غَیرِ أن یُرسِلَ رَسولًا؛ المِزاحَ وَالقُبَلَ. لا یَقَع أحَدُکُم عَلى أهلِهِ مِثلَ البَهیمَهِ!

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: سه چیز، از جفا [به همسر] است: … و این که میان مرد و همسرش، آمیزشى صورت پذیرد بدون آن که مرد، پیش‏تر، پیکى بفرستد: شوخى و بوسه.هیچ یک از شما مانند حیوانات، با همسرش نزدیکى نکند!

 

۵۴۸) رسول اللّه صلى الله علیه و آله: إذا جامَعَ أحَدُکُم أهلَهُ فَلیَصدُقها، ثُمَّ إذا قَضى حاجَتَهُ قَبل أن تَقضِیَ حاجَتَها فَلا یَعجَلها حَتّى تَقضِیَ حاجَتَها.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: هر گاه یکى از شما با همسرش هم‏بستر شد، او را نیز سخت برانگیزد، و چنانچه پیش از او، نیازش برآورده شد، زودتر از او بر نخیزد تا وى نیز نیازش را برآورده سازد.

 

۵۵۶) الإمام الصادق علیه السلام: إذا أتى أحَدُکُم أهلَهُ فَلیَذکُرِ اللّهَ، فَإِنَّ مَن لَم یَذکُرِ اللّهَ عِندَ الجِماعِ‏ وکانَ مِنهُ وَلَدٌ، کانَ ذلِکَ شِرکَ شَیطانٍ، ویُعرَفُ ذلِکَ بِحُبِّنا وبُغضِنا.

امام صادق علیه السلام: هر گاه یکى از شما با همسرش نزدیکى کرد، خدا را یاد کند [و بسم اللّه بگوید]؛ زیرا هر که در هنگام مجامعت، خدا را یاد نکند و فرزندى‏ از او به دنیا بیاید، شیطان، در [تولّد] او شرکت دارد، و این، از دوستى و دشمنى [او] نسبت به ما شناخته مى‏شود.

 

۵۵۷) رسول اللّه صلى الله علیه و آله: إذا أتى أحَدُکُم أهلَهُ ثُمَّ أرادَ أن یَعودَ، فَلیَتَوَضَّأ فَإِنَّهُ أنشَطُ لِلعَودِ.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: هر گاه یکى از شما با همسرش نزدیکى کرد، سپس خواست که دوباره نزدیکى کند، وضو بسازد؛ زیرا این کار، بر نشاط او براى بار دوم مى‏افزاید.

 

۵۶۴) رسول اللّه صلى الله علیه و آله فی وَصِیَّتِهِ لِأَمیرِ المُؤمِنینَ علیه السلام: یا عَلِیُّ، لا تُجامِعِ امرَأَتَکَ بِشَهوَهِ امرَأَهِ غَیرِکَ، فَإِنّی أخشى إن قُضِیَ بَینَکُما وَلَدٌ أن یَکونَ مُخَنَّثا أو مُؤَنَّثا مُخَبَّلًا.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله در توصیه‏هایش به امیر مؤمنان علیه السلام: اى على! با زنت به هوس زنى دیگر، مجامعت نکن؛ زیرا مى‏ترسم اگر فرزندى برایتان مقدّر شود، مخنّث یا زن‏صفت و دیوانه باشد.

 

۵۶۸) رسول اللّه صلى الله علیه و آله: إنَّ مِن أشَرِّ النّاسِ عِندَ اللّهِ مَنزِلَهً یَومَ القِیامَهِ، الرَّجُلَ یُفضی إلَى امرَأَتِهِ وتُفضی إلَیهِ، ثُمَّ یَنشُرُ سِرَّها.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: از جمله کسانى که در روز قیامت، بدترین جایگاه را نزد خدا دارند، مردى است که با همسرش و همسرش با او، کارى انجام بدهد، سپس راز او را فاش سازد.

 

۶۲۴) رسول الله صلى الله علیه و آله: مَن ضَرَبَ امرَأَهً بِغَیرِ حَقٍّ فَأَنا خَصمُهُ یَومَ القِیامَهِ، لا تَضرِبوا نِساءَکُم، فَمَن ضَرَبَهُم بِغَیرِ حَقٍّ فَقَد عَصَى اللّهَ ورَسولَهُ.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: هر کس زنى را به ناحق بزند، در روز قیامت، من طرفِ دعواى او خواهم بود. زنانتان را کتک نزنید؛ زیرا هر که آنها را به ناحق بزند، از خدا و پیامبرش، نافرمانى کرده است.

 

۶۵۶) امام صادق  علیه السلام: مَلعونَهٌ مَلعونَهٌ امرَأَهٌ تُؤذی زَوجَها وتَغُمُّهُ، وسَعیدَهٌ سَعیدَهٌ امرَأَهٌ تُکرِمُ زَوجَها ولا تُؤذیهِ، وتُطیعُهُ فی جَمیعِ أحوالِهِ.

امام صادق علیه السلام: ملعون است، ملعون است آن زنى که شوهر خود را مى‏آزارد و غمگینش مى‏کند، و خوش‏بخت است، خوشبخت است آن زنى که شوهر خویش را گرامى مى‏دارد و آزارش نمى‏دهد و در همه حال، از او فرمان مى‏بَرد.

 

۶۶۲) رسول اللّه صلى الله علیه و آله: أیُّمَا امرَأَهٍ أدخَلَت عَلى زَوجِها فی أمرِ النَّفَقَهِ وکَلَّفَتهُ ما لا یُطیقُ، لا یَقبَلُ اللّهُ مِنها صَرفا ولا عَدلًا، إلّا أن تَتوبَ وتَرجِعَ وتَطلُبَ مِنهُ طاقَتَهُ.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: هر زنى که در امور نفقه، بر شوهرش فشار آورد و خارج از توانش بر او تحمیل کند، خداوند، از او، نه توبه‏اى مى‏پذیرد و نه فدیه‏اى، مگر آن که توبه کند و بر گردد و در حدّ توانش، از او چیز بخواهد.

 

۶۶۶) رسول اللّه صلى الله علیه و آله: أیُّمَا امرَأَهٍ مَنَّت عَلى زَوجِها بِمالِها فَتَقولُ: «إنَّما تَأکُلُ أنتَ مِن مالی»، لَو أنَّها تَصَدَّقَت بِذلِکَ المالِ فی سَبیلِ اللّهِ، لا یَقبَلُ اللّهُ مِنها إلّا أن یَرضى عَنها زَوجُها.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: هر زنى که به دارایى خود بر شوهرش منّت نهد و بگوید: «تو از ثروت من مى‏خورى»، اگر تمام آن ثروت را هم در راه خدا صدقه بدهد، خداوند از او نمى‏پذیرد، مگر آن که شوهرش از او راضى شود.