علل خانوادگی خیانت زناشویی در زنان
در بررسی های میدانی صورت گرفته، عمده مشکل زنان در بروز خیانت های زناشویی به عوامل خانوادگی بر می گردد. زندگی زناشویی متشکل است از زن و شوهری که محبت آن دو را به هم الفت داده است. شاید در عوامل فردی خیانت زناشویی به تنهایی بتوانیم خود شخص را در این امر مقصر بدانیم ولی در علل خانوادگی که شوهر و نیز خانواده او را در برگرفته است، افرادی دیگری هم می توانند دخیل در پدیدایی خیانت زناشویی باشند. زنی که از همسر خود محبت ندیده است و نیز در خانواده ای بزرگ شده است که مادر و یا پدر او همچون رفتاری را داشته اند می تواند زمینه ساز خیانت زناشویی او در زندگی اش باشد.[۱]
از جمله علل خیانت زنان در زندگی زناشویی را می توان موارد زیر برشمرد:
۱.عدم تامین نیازهای عاطفی از سوی شوهر
یکی از مهم ترین نیازهای زنان، نیاز به محبت است[۲] که باید این نیاز در درون خانواده ارضا و تامین شود. نیاز زنان به عشق ورزی با همسر، جزء جدایی ناپذیر از وجود است و زن را با این عنصر حیاتی می شناسند. زن دوست دارد، دوست داشته شود و نیز مورد دوستی دیگران واقع شود.
در روایتی که از اهل بیت (علیهم السلام) نقل شده است، اینگونه آمده که هنگامی که مردی به همسرش می گوید: «دوستت دارم»، تمام وجود همسرش را فرا می گیرد و هرگز از قلب او بیرون نمی رود.[۳]
حال زنی که در خانه، به عنوان همسر در کنار مردی زندگی می کند که احساسات ندارد و یا به خاطر نوع تربیت خانواده ای که دارد، ابراز محبت را امری ناپسند می داند، استعداد آن را دارد که اگر مردی دیگر خارج از چارچوب های زناشویی به او ابراز علاقه کند به راحتی دل به این ابراز محبت دهد و به سمت خیانت قدم بردارد.
درمان این معضل را آموزش مهارت های ارتباطی به همسران، حل خواهد کرد.[۴] عدم تجهیز زوجین و اعضای خانواده به مهارت های ارتباطی و اجتماعی ریشه بسیاری از آشفتگی های زناشویی و خانوادگی است که ما امروزه آن را در خانواده های ایرانی بسیار مشاهده می کنیم.
زنی که مورد محبت همسر خود قرار بگیرد و به گونه ای صندوق ذخیره محبت ایشان، لبریز از سرمایه های عاطفی باشد، نیازمند محبت دیگران نمی شود و می تواند به راحتی گرگانی که به دنبال طعمه ای برای دریدن می گردند را از خود دور کنند.
بیشتر بخوانید: علل فردی خیانت زناشویی در زنان
۲.شخصیت نادرست شوهر
یکی از علل عمده در پیدایی خیانت در زنان در زندگی زناشویی، شخصیت نامتعادل همسر است. بدبینی، سخت گیری بیش از حد، حسادت، خیانت، عدم نظافت و آراستگی همسر از عمده نشانه های شخصیت نامناسب و نیز نامتعادل همسر می باشد.
الف) بدبینی: در اختلالات شخصیت مربوط به اختلالات روانی، اختلالی است که از آن به «اختلال شخصیت پارانوئید (PPD)[۵]» تعبیر می شود. اختلال شخصیت پارانوئید از اختلالات رایجی است که حدود ۲.۳% تا ۴.۴% مردم را به خود مبتلا کرده است.[۶] این دست از افراد به عنوان موردهای مطلوب برای ازدواج شمرده نمی شوند. الگویی که این افراد در ارتباط با دیگران دارند، الگوی مبتنی بر بی اعتمادی و بدگمانی است که باعث می شود، همیشه نیت دیگران را بدخواهانه به شمار بیاورند.[۷]
این دست از افراد همیشه گوش به زنگ هستند تا نیات بدخواهانه دیگران را کشف کنند، کینه آن شخص را به دل بگیرند و اگر امکان حمله به او برایشان میسر باشد به سمت آن شخص با کلام خویش یا با تنبیه هجوم برند.[۸]
مرد شکاک با بدگمانی هایی که دارد می تواند زمینه ساز خیانت همسر خود شود؛ بدین صورت که اگر زنی ارتباطی با دیگران هم نداشته باشد از سر بدگمانی هایی که در کلام همسر و رفتار او وجود دارد ممکن است اینگونه به ذهن بیاوردکه حال منی که این ارتباط ها را با دیگری ندارم اینگونه متهم هستم، حال چه بهتر که این رابطه را داشته باشد. در برخی از موارد به خاطر شکاکیتی که در مرد وجود دارد این امر منجر به عدم محبت به همسر می شود که در عوامل پیشین به این موضوع پرداختیم و بیان شد که چگونه این موارد می تواند زمینه ساز خیانت یک زن به شوهرش در زندگی زناشویی شود.
بیشتر بخوانید: روش برخورد با شوهر شکاکب)سخت گیری: ممکن است فردی را پیدا کنید که مبتلا به اختلال پارانوئیدی نباشد، ولی در موارد بسیاری از زندگی سخت گیری هایی می کند که تحمل آن خارج از توان یک زن است. در روایات آمده است که « َإِنَّ المَرأَهَ رَیحانَهٌ ولَیسَت بِقَهرَمانَه»[۹]؛ همانا زنان گل هستند نه خدمتکار. این سخن نشان از آن دارد که زنان سرشتی گل گونه دارند که از لطافتی خاص در وجود ایشان خبر داده می شود. هر چقدر سختی به این گل داده شود شکوفایی و زیبایی آن ممکن است آسیب ببیند. سخت گیری هایی که ممکن است از سوی شوهر صورت بگیرد، به خصوص سخت گیری هایی که جایگزینی به نام محبت را به همراه نداشته باشد، می تواند زنانی را پرورش دهد که از دیگران گدایی محبت کنند و از آنها در رابطه ای فراتر از روابط زناشویی بخواهد که از محبت سیراب شود.
امروزه با پیدایش فضای مجازی و ارتباط سهل و آسانی که در این فضا مهیا است این زمینه برای این دست از عوامل که تبدیل به خیانت گردد بسیار مهیا هست.
ج)خیانت: در صحبتی که با برخی از خانم هایی که وارد ارتباط با مردان نامحرم دیگر شده اند، یکی از عللی که به عنوان زمینه این خیانت بیان کرده اند، خیانت شوهرشان بیان شده است و به گونه ای وارد شدن به این روابط را به عنوان انتقام از همسر خود می دانند. شاید این بدترین توجیهی باشد که یک زن در مورد روابط فرازناشویی خود بتواند بیان کند. اینکه شوهر شخصی خیانت کرده است این دلیلی نمی تواند باشد که خود نیز قدم در راه ارتباط نادرست با مردان نامحرم دیگر باشد.
شاید بهترین دلیل بر این امر این است که روح زن در این ارتباطی که به عنوان انتقام صورت می گیرد، بیشتر از آن وقتی آسیب ببیند که آن خیانت را تحمل می کند.
در این موارد بهتر آن است که زن به عنوان همسری که نقش مهمی در زندگی داشته است، علت خیانت همسر خویش را بیابد و در مقام جبران آن گام بردارد. در زمانی که پی بردید همسرتان با زن دیگری در ارتباط است ممکن است سردرگمی، وحشت، رنج روحی و جسمی تمام وجود شما را دربربگیرد و شما این پندار را داشته باشید که در تاریکی ای قرار گرفته اید که راهی برای برون رفت از آن ندارید، در حالیکه این گونه نیست. همان گونه که بیان شد بهترین کار همین است که شما واکنش غیرمعقولانه ای به خرج ندهید و به سمت علت یابی این رفتار همسر خود قدم بردارید. شاید این عیب در شما بوده است که همسرتان به روابط خارج از چارچوب زناشویی تن داده است. پس مهم این است که به درستی علت یابی کنید. اگر این عیب را در خود ندیدید بهترین گام بعد از آن صحبت کردن اصولی با همسر خود است.
تمام سئوالاتی که در ذهن تان هست در این مورد از او بپرسید. به مانند یک بازپرس عمل نکنید بلکه به عنوان کسی صحبت کنید که رابطه زناشویی برای تان مهم هست و لازم می دانید هر آنچه که به روابط شما و همسرتان آسیب می زند را از زندگی حذف کنید.
همسرتان باید این دلسوزی را در کلام و رفتار شما ببینید. او باید بفهمد که این ارتباط نادرست و خلاف وعده هاییست که در ابتدای زندگی به هم داده اید. او باید بفهمد که این ارتباط، خیانت به روابط زناشویی است و در صورت اطلاع یافتن دیگران می تواند آسیب های اجتماعی زیادی را به همراه داشته باشد.
برای درمان بهتر این مشکل خوب است با یک مشاور خانواده در این مورد صحبت کنید و با همسر خود در جلسات مشاوره شرکت کنید.
د)عدم نظافت و آراستگی: یکی از موضوعاتی که به مردان سفارش شده است، آراستگی در منزل می باشد. در روایتی از امام باقر (علیه السلام) اینگونه نقل شده است که: «أَلنِّساءُ یُحِبْنَ أَنْ یُزَیِّنَ الرِّجالُ فِی مِثْلِ ما یُحِبُّ الرِّجالُ أَنْ یَرَی فِیهِ النِّساءُ مِنَ الزِّینَهِ؛[۱۰] همان گونه که مردها دوست دارند زن خود را زینت شده ببینند، زن ها نیز دوست دارند شوهر خود را آراسته ببینند.»
این امر نه تنها در کلام معصومان (علیهم السلام) آورده شده است بلکه در سیره این بزرگواران نیز قابل مشاهده هست. حسن زیّات می گوید: «روزی همراه با دوستم نزد امام باقر (علیه السلام) رفتیم. آن حضرت در اتاقی آراسته نشسته بود، در حالی که لباسی خوش رنگ بر تن داشت و ریش خود را کوتاه کرده و سورمه کشیده بود. ما از آن حضرت چند سؤال کردیم و پس از شنیدن پاسخ ها برخاستیم. حضرت فرمود: «حسن، فردا با دوستت نزد من بیا.» فردای آن روز که نزد ایشان رفتیم، در اتاقی بسیار ساده نشسته بود که تنها حصیری در آن دیده می شد و خود نیز لباسی خشن بر تن داشت. پس به دوست من رو کرد و فرمود: «دیروز که شما نزد من آمدید، من در اتاق همسرم بودم. دیروز، روز او بود و اتاق و وسایل درون آن نیز متعلق به او بود، من نیز خود را برای او آراسته بودم؛ زیرا بر من لازم است همان گونه که او خود را برای من آرایش می کند، من نیز خود را برای او بیارایم. پس گمان خطا مکن.» دوست من عرض کرد: قربانت گردم! به خدا سوگند در ذهنم تصور خطایی ایجاد شده بود، ولی اکنون خداوند آن تصور را از میان برد و دانستم که حق در کلام شماست.»[۱۱]
این دو حدیث نمونه ای از سنت ائمه معصومان (علیهم السلام) می باشد که می توان مواردی دیگر را نیز در این موارد در سیره ایشان یافت. آنچه ثمره آراستگی مردان است، عفت و پاکدامنی زنان است. در روایتی که از امام رضا (علیه السلام) نقل شده است، علت از بین رفتن پاک دامنی و عفت در میان زنان بنی اسرائیل را عدم آراستگی شوهران آنها دانسته اند و بیان می دارند که زن هم از مرد همان انتظاری را دارد که مرد از او دارد.[۱۲]
پی نوشت:
[۱]. باید به این امر توجه کرد که موارد بیان شده در بالا هیچکدام نمی تواند توجیه کننده خیانت زن باشد.[۲]. مسعود نورعلیزاده، سلامت و اختلال جنسی همسران، قم: موسسه آموزشی-پژوهشی امام خمینی (ره)، ۱۳۸۷، اول، ص ۹۲.[۳]. محمدبن یعقوب کلینی، الکافی، تهران: دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۶۵، ج ۵، ص ۳۹۴.[۴]. کیانوش زهراکار و فروغ جعفری، مشاوره خانواده (مفاهیم، تاریخچه، فرآیندها و نظریه ها)، تهران: نشر ارسباران، ۱۳۹۴، پنجم، ص۳۲۰.[۵]. Paranoid personality disorder[۶] . انجمن روان پزشکی آمریکا، راهنمای تشخیصی و آماری اختلال های روانی، مترجم: فرزین رضاعی و دیگران، تهران: نشر ارجمند، ۱۳۹۵، سوم، ص ۶۸۹.[۷] . همان، ص ۶۸۳.[۸] . مهدی گنجی، آسیب شناسی روانی بر اساس DSM-5، تهران: نشر ساوالان، ۱۳۹۶، سوم، ج ۲، ص ۲۹۷.[۹] . محمد بن حسین شریف الرضی، نهج البلاغه، مترجم: محمد دشتی، قم: نشر مشهور، ۱۳۷۹، اول، نامه ۳۱؛ محمد محمدی ری شهری، میزان الحکمه، قم: نشر دارالحدیث، بی تا، ج۱۰، ص ۴۷۰.[۱۰].محمدباقر محمد تقی مجلسی، بحار الانوار، بیروت: داراحیاء تراث العربی، ۱۴۰۳، دوم، ج ۷۸، ص ۱۱۰.[۱۱]. محمدبن یعقوب کلینی، الکافی، تهران: دارالکتب الاسلامیه، ۱۴۰۷، چهارم، ج ۶، ص ۴۴۸و ۴۴۹، ح ۱۳.[۱۲]. محمدباقر محمد تقی مجلسی ، ج ۱۰۰، ص ۲۴۹.
ادامه دارد…
نویسنده: محمدحسین افشاری
