۵ مفهوم مرتبط با زندگی (بخش دوم)

۱)مهارت های زندگی

امروزه پیچیدگی های زندگی سبب آن شده است که انطباق ها و سازگاری ها میان افراد کاهش یابد. از همین روی برای اینکه این سازگاری به صورت درستی شکل بگیرد، لازم است مهارت هایی در زندگی آموخته شوند که از آن تعبیر به «مهارت های زندگی»[۱] می شود.

در یک تقسیم بندی، مهارت های زندگی در چهار دسته تقسیم بندی می شود:

الف) مهارت های متمرکز بر شخص

این دست از مهارت ها به دنبال آن است که انسان را با خودش آشتی دهد. انسان های دوران مدرن به واقع از خود واقعی خویش بسیار دور شده اند. از همین روی لازم است مهارت هایی که زمینه ساز این آشتی می شود را انسان دوران مدرن به خوبی بیاموزد تا بتواند به واسطه آن میزان رضایت از زندگی را در خود ارتقا دهد.

مهارت هایی که در این دسته قرار می گیرند، عبارتند از: مهارت خودآگاهی[۲] و مهارت اعتماد به نفس.[۳]

ب) مهارت های متمرکز بر هیجان

این دسته از مهارت ها به دنبال آن است که راه مدیریت هیجان ها را به انسان بیاموزد. هیجانات بخشی جدای ناپذیر از زندگی انسان است که امکان جدا شدن از انسان را ندارد. بخشی از این هیجانات اگر به خوبی مدیریت نشوند، آسیب هایی را برای انسان به همراه دارند که گاه جبران ناپذیر است. به عنوان نمونه فردی که نیاموخته است که هیجانات خویش را به درستی کنترل کند، ممکن است در لحظه ای اقدام به قتل دیگری کند که نمونه های بسیاری از آنها را می توان در زندان ها دید.

مهارت هایی که در این دست قرار می گیرند عبارتند از: مهارت های کنترل خشم، مهارت غلبه بر خلق منفی و مهارت مدیریت استرس.

ج) مهارت های متمرکز بر ذهن و شناخت

در این مهارت، او می آموزد چگونه با مشکلات درگیر شود و از بحران ها عبور کند. پیچیدگی های امروزه زندگی انسان او را درگیر بحران های روحی بسیاری کرده است؛ از همین روی لازم است او پیچیدگی ها را به درستی بشناسد و بتوان با تفکر درست و راه های منطقی، گره های زندگی را باز کند.

مهارت هایی که در این دسته قرار می گیرند عبارتند از: مهارت حل مسئله، مهارت تفکر خلاق و مهارت تفکر نقاد.

د) مهارت های متمرکز بر روابط

ارتباط بخشی جدای ناپذیر از زندگی انسان است. تمام زندگی انسان با روابط شکل می گیرد. گاه این روابط با نزدیک ترین افراد در خانواده است و گاه این روابط با دیگر افرادی است که جزو خانواده به شمار نمی آید.

سه دسته مهارت در این گروه قرار می گیرد: مهارت ارتباط موثر، مهارت قاطعیت و مهارت مذاکره و حل تعارض.

مهارت هایی که بیان شد به دو صورت آموزش داده می شود. نخست آنکه گروهی که بدان نیاز دارند، مهارت ها را بیاموزند و در زندگی خود به کار بگیرند.
گروه دیگری که مخاطب این مهارت ها هستند، گروهی هستند که به برخی از مشکلات جسمی و روانی در زندگی خود دچار شده اند. این دست از افراد به خاطر مشکل مهارتی، دچار آسیب هایی در زندگی فردی و خانوادگی و اجتماعی خود شده اند که باید تحت نظر یک مشاور، مهارت ها را به درستی بیاموزند و در زندگی خود به کار بگیرند.

۲)معنای زندگی[۴]

برخی این اصطلاح را با هدف زندگی اشتباه گرفته اند. در حالیکه یکی به معنای زندگی اشاره دارد و دیگری هدفی است که بر اساس آن معنا در زندگی انسان شکل می گیرد. معنا، آن محتوایی است که انسان در هر روز از شروع ساعت بیداری تا انتهای شب آنها را در قالب رفتارهای خود می ریزد. معنای زندگی است که باعث می شود هدفی خاص در زندگی برگزیده شود.

یکی از کتاب هایی که در این موضوع نوشته شده است کتاب «در جستجوی معنا» ست که توسط ویکتور فرانکل نوشته شده است. کتابی است که به خوبی موضوع معنای زندگی را تبیین کرده است.

۳)رضایت از زندگی[۵]

رضایت از زندگی، اصطلاحی است که مولفه های بسیاری همچون رضایت زناشویی در شکل دادن به آن دخیل هستند. برخی مفهوم رضایت از زندگی، را با دیگر مفاهیمی همچون خوش‌بینی و شادکامی نزدیک است، اما تعریف خاص خود را دارد. رضایت از زندگی به معنی احساس فرد در مورد عملکرد و شرایط زندگی‌اش و یا به عبارت دیگر ارزیابی سلامت و بهزیستی‌اش است.

سازمان بهداشت جهانی، رضایت از زندگی را به صورت زیر تعریف کرده است: «درک و آگاهی افراد از موقعیت خود در زندگی در متن فرهنگ و نظام ارزشهای محل زندگیشان و در ارتباط با اهداف، انتظارات، استانداردها و مسائل مربوط به خود فرد میباشد و با عوامل زیر مرتبط است:

سلامت جسمانی
وضعیت روانی
میزان استقلال
روابط اجتماعی
باورها و ارزش ها
این درک و آگاهی به دو صورت عینی و ذهنی بروز می کند.»
انسان هایی که در همه این مولفه ها، مطلوب را کسب کرده باشند، می توانند رضایت از زندگی را کسب کنند.

معنای زندگی زیر بنای مفاهیم دیگر است. از همین روی وقتی معنای زندگی فرد از بین برود، به سمت پوچی می رود و نمی توان درباره سبک زندگی وی کاری انجام داد. باید معنای زندگی را ابتدا به درستی ساخت. بنابر این، نمی توان در شخصی که قائل به معنای زندگی نیست، جدیت ایجاد کرد. از این روی قبل از پرداختن به سبک زندگی، باید به معنای زندگی توجه شود و با روشن شدن سبک زندگی، بر مهارت های زندگی تمرکز گردد.

پی نوشت:

[۱] . Life Skills[۲] . Self-awareness skills[۳] . Confidence skills[۴] . The meaning of life[۵] . Life satisfaction