۱)تضعیف ساختار خانواده
خانواده ای که در آن تنها یک فرزند وجود دارد، خانواده ایست که یکی از مهم ترین ارکان خانواده یعنی ارتباط والدین در آن وجود ندارد. خواهری و برادری، رکن بسیار مهمی در ساختار خانواده است. از همین روی یکی از روابطی که می تواند فواید کوتاه مدت و بلند مدتی در زندگی انسان داشته باشد، همین روابط خواهر و برادری است. فایده کوتاه مدت آن را باید در امر تربیت جستجو کرد و فواید بلند مدت آن را دربحث های حمایتی که یکی از کارکردهای خانواده به شمار می آید، یافت.
خواهران و برادران در کنار می آموزند، در کنار هم رشد می کنند، و در کنار هم تربیت می شوند. این رکن از ساختار خانواده است که می تواند انسان شنیده های خود را به وادی عمل بکشاند. اینجاست که او یاد می گیرد محبت چگونه است و خود در ارتباط با خواهران و برادران خویش محبت کردن و محبت دیدن را به وادی عمل می کشاند. اینجاست که همه آموزه ها به میدان عمل کشیده می شود و کاستی ها و زیاده ها برای انسان مشخص می شود.
کودکی که خواهر و برادر دارد، در آینده یک نظام حمایتی مطلوبی را به همراه خواهد داشت که او را تنها نخواهند گذاشت. (در صورت تربیت درست از سوی والدین) غم و غصه تنهایی را نخواهد داشت اگر احساس کند یک نظام حمایتی از سوی خانواده و خویشان در اطراف او هستند و این یکی از مهم ترین کارکردهای خانواده است. او در مشکلات احساس می کند، تفکرات دلسوزانه زیادی در گرداگرد او برای حل مشکلات با او همراهی خواهند کرد و این همراهی از سر سود رساندن به اوست نه از سر منفعت بردن خود، چرا که خواهران و برادران خود را از یک پیکر واحد می دانند.
تک فرزندان کسانی هستند که این رکن مهم را در زندگی خود نخواهند داشت و در نهایت امری که حاصل می شود، ساختار ضعیف خانواده است.
۲)رسانه ها جایگزین خواهر و برادر
یکی از آسیب های مهم تربیتی در دنیای کنونی کودک و نوجوان وجود رسانه های جمعی همچون تلویزیون، اینترنت و … است. امروزه بخش مهمی از زندگی کودکان مان را رسانه ها به خود اختصاص داده اند. به گونه ای که امروزه رسانه نه یک ابزار بلکه خود یک نهاد اجتماعی به شمار می آید.
در قدیم فعالیت های بدنی و بازی های گروهی در کوچه و پارک عمده فعالیت های کودکان را به خود اختصاص می داد و امروزه تماشای برنامه های تلویزیونی و بازی های رایانه ای این زمان را به خود اختصاص داده اند. نتیجه این بهره گیری از رسانه ها و فضای مجازی و … این شده است که کودکان به مانند گذشته دارای فعالیت های جسمای مطلوب نیستند، خلاقیت در ایشان به شدت کاهش یافته است، هوش هیجانی که زاییده فعالیت اجتماعی و ارتباط با دیگران است به شدت کم شده است و در نهایت کودک ما به مانند مهره ای در دستگاه رسانه خود را درگیر ارتباط با آن کرده است.
سئوال مهم در اینجا این است که آیا در خانواده هایی که خواهر و برادری هست، استفاده از تلویزیون و رایانه و … به اندازه یک خانواده تک فرزند هست یا خیر؟ به نظر می رسد اینگونه نیست. در خانواده ای که فرزندان با فاصله سنی مناسب و مطلوب به دنیا آمده اند، کودکان می توانند هم بازی خوبی برای یکدیگر باشند. از همین روی به اذعان خانواده هایی که تعداد فرزند قابل توجهی دارند استفاده از رسانه های جمعی و اجتماعی به شدت در سطح پائینی قرار دارد.
۳)بیماری های جسمی
شاید شما هم این تجربه را داشته باشید که هر چقدر حساسیت تان نسبت به خودتان در یک محیط بیشتر باشد، مبتلا شدن تان به آن بیماری بیشتر است. این را امتحان کنید. سعی کنید خودتان را از سرماخوردگی محافظت کنید. از هر طریقی که ممکن است. با پوشش لباس زیاد و تنظیم کردن دمای مطلوب برای اتاق و … . گویی قانون طبیعت اینگونه رقم خورده است که هر چقدر حساسیت در یک امری بیشتر باشد، زمینه ساز بروز همان حساسیت است.
کودکی که تنها کعبه آمال و آروزهای خانواده است چنان حساسیتی بر اوست که نکند بادی برای او سرماخوردگی بیاورد و یا اندک گرمایی پوست صورت او را خشک کند. از همین حساسیت های افراطی والدین، زمینه پیدایی بسیاری از بیماری ها در وجود او می شود.
اینها بخشی از آسیب های تک فرزندی است که هر کدام می تواند خود یک نوشته ای جدا را به خود اختصاص دهد. برای پی بردن به این آسیب ها باید پای دل این کودکان تنها بشیند تا متوجه بشوید این کودکان از چه چیزهای زیادی زجر می کشند، از تنهایی، از نبود همراه و همبازی، از نبود خواهری و برادری هم خون، از نبود یک فضای حمایتی و … .
بیاییم این حق مسلم کودکان مان را به آنها بدهیم. حق مهم داشتن خواهر و برادر.
