مقدمه
امروزه با ارتباط های گسترده ای که به وسیله شبکه های اجتماعی برای انسان میسر شده است، انسان ها می توانند به راحتی با هر شخص در هر منطقه و کشوری ارتباط داشته باشند و به گونه ای سدی برای این ارتباط نیست. دسترسی راحت به افراد و نیز تبادل افکار و احساسات از جمله آثاری است که این شبکه های اجتماعی به گونه ای برای انسان به ارمغان آورده اند.
این تمام سخن نیست؛ این تبادل افکار و احساسات روی دیگری هم دارد و آن وقتی است که ارزش ها و هنجارهای پذیرفته شده جامعه توسط همین شبکه های اجتماعی مورد حمله قرار می گیرد و به گونه ای خطوط قرمز حیات انسان مورد تهدید واقع می شود.
با پدیدایی شبکه های اجتماعی یکی از نهادهایی که به شدت از آن متاثر شده است، نهاد خانواده است. اعضای خانواده ای که تا زمان های گذشته وقت بیشتری را در کنار هم داشتند، با آمدن شبکه های اجتماعی دیگر فرصت کمتری را در کنار هم می گذرانند.
هدف از بیان این مقدمه این می باشد که یکی از بسترهای پیدایش خیانت های زناشویی، در بستر همین شبکه های مجازی است که در نگاه اندیشمندان جامعه شناس و نیز روان شناس حوزه خانواده به عنوان مسئله ای است که ساختار حیاتی خانواده را مورد تهدید قرار داده است. افرادی که در خانواده ای رشد می کنند که هر آنچه نیاز ایشان در فضای محبتی است تامین نمی شود و خود نیز استعداد انجام این خیانت را دارند، در این فضای ارتباطی بدون این که نظارتی بر رفتار ایشان باشد، اقدام به ارتباط عاطفی با دیگر افراد می کنند و به گونه ای شخصی را با شوهر خود در عاطفه، علاقه و در نهایت اندام خویش شریک می سازند.
خیانت زناشویی چیست؟
از این بحث به عنوان «فرازناشویی» نیز نام برده می شود که به گونه ای عصاره بهتری از این تعریف می باشد. خیانت در لغت به معنای مکر و حیله، تمسک به حرامی و دغلی بیان شده است.[۱]
خیانت در اصطلاح روان شناسی، «شامل برقرار کردن ارتباط جنسی یک فرد متأهل عقد دائم با جنس مخالف، خارج از محدوده ی خانواده است.»[۲] در تعریف دیگری آمده است که : «یک راز جنسی، عاشقانه یا درگیری عاطفی که منجر به نقض تعهد رابطه زناشویی است.»[۳]آنچه که می تواند به عنوان مقدمه خیانت قرار بگیرد، بی وفایی است که ممکن است در قدم اول از سوی همسر این اتفاق بیفتد و درنهایت منجر به بی وفایی زن و خیانت او نیز بشود.خیانت در اصطلاح روان شناسی، «شامل برقرار کردن ارتباط جنسی یک فرد متأهل عقد دائم با جنس مخالف، خارج از محدوده ی خانواده است.» در تعریف دیگری آمده است که : «یک راز جنسی، عاشقانه یا درگیری عاطفی که منجر به نقض تعهد رابطه زناشویی است.»
«بی وفایی عبارت است از کلیه ی رفتارها و عملکردهایی که یک فرد متأهل با جنس مخالف غیر از همسر دارد، به نحوی که منجر به ارتباطی دوستانه، صمیمانه، عاطفی یا عاشقانه شود، به صورتی که این ارتباط، دوری و شکستن تعهدات و سردی را برای همسر به همراه داشته باشد. بی۔ وفایی معمولا مقدمه و پیش زمینه ی وقوع خیانت است.»[۴]
انواع خیانت
خیانت به گونه های مختلفی قابل تصور است، خیانت فکری و ذهنی، خیانت با چشم، حس لامسه، گوش، زبان و در نهایت خیانت جنسی از موارد خیانت شمرده می شوند که هر کدام می توانند آسیب های مختلفی را بر روابط همسران و زندگی ایشان وارد کند.[۵] آنچه در این میان شاید نیاز به بیان است که از همه انواع خیانت های قابل تصور، خیانت جنسی زن به شوهر، امری است که در بسیاری از فرهنگ ها، زشت و ناپسند برشمرده می باشد و به گونه ای غیر منطبق با سرشت آفریده شده در مرد است.[۶]
عوامل فردی در خیانت زناشویی در زنان
در بررسی های میدانی صورت گرفته در مراکز مشاوره و نیز دادگاه های خانواده، علت های زیر را می توان به عنوان مهم ترین عوامل فردی در خیانت زناشویی زنان مشاهده کرد:
۱.فساد اخلاقی زن
یگانه چیزی که می تواند انسان را متعهد به چارچوب های اخلاقی و دینی کند، بحث ایمان به خدای متعال و روز قیامت است. انسانی که خود را مقید به چارچوب های دینی و اخلاقی نداند، هیچ ضمانتی برای تعهداتی که حتی با دیگران می بندد نمی بیند علی الخصوص که پاگذاشتن بر روی این چارچوب ها در خلوت و بدون نظارت ناظری اتفاق بیفتد.[۷]زنی که فساد در اخلاق و رفتار او ریشه دوانده است، به راحتی می تواند تمام تعهدات خویش را با دیگران حتی شوهر که عاطفی ترین ارتباط را با او دارد، زیر پا بگذارد و آن را رها کرده و وارد یک رابطه عاطفی و در نهایت جنسی با دیگری شود.
ریشه این فساد، گاه در انتخاب هایی است که خود در محیط زندگی داشته است، و گاه در نوع تربیتی است که از سوی متربیان و والدین خویش داشته است.
در روایات آمده است که: پیامبر (صلی الله علیه و آله) به یارانشان فرمودند: «از گُل زیبایی که در زباله دان می روید، دوری کن! سوال شدکه منظور از آن چیست؟ حضرت (صلی الله علیه و آله) در جواب فرمودند: دختری زیبا که در خانواده بی ایمان، تربیت شده است.».[۸]
آنچه از این روایت به دست می آید که فساد در اشخاص می تواند ریشه در خانواده داشته باشد و در انتخاب همسر نباید ملاک ظاهری همچون زیبایی را به عنوان اصل دانست. این خانواده بر اثر نداشتن فضایل اخلاقی، زباله دان است و آن دختر که در چنین خانواده ای رشد کرده، گلی است که در زباله دان روییده است![۹]
راهکاری که برای این امر می توان داشت این است که انسان در انتخاب همسر خود به این اصل دقت کند که از کدام خانواده ای می خواهد همسر خود را برگزیند و او طبق چه فرهنگ و هنجارهایی رشد یافته است.[۱۰]
در بررسی کلی می توان علل دیگر، همچون نگاه مسموم به دیگران، فکر آلوده، ماجراجویی جنسی را در ذیل همین علت قرار داد.
۲.اختلالات روانی (شخصیت خودشیفته)یکی از اختلالات روانی، اختلال شخصیتخودشیفتگی[۱۱] است. این افراد موفقیت های خود را بزرگتر از آنچه هست می دانند، در همه چیز به تحسین دیگران نیاز دارند[۱۲] و اگر از سوی همسر مورد کم توجهی قرار بگیرند، قابلیت این را دارند که به راحتی وارد چارچوب عاطفی و جنسی دیگری شوند.
در این موارد اینگونه نیست که اگر همسر او به اندازه به او محبت کند، دیگر وارد ارتباطی دیگر نمی شوند؛ نه اینگونه نیست، بلکه ممکن است اگر مردی بداند چقدر آن ها به تحسین نیاز دارند و تشنه تعریف و تمجید دیگران هستند، با اندک ستایشی بتواند دل او را برباید و وقتی آن زن خودشیفته چشمان خویش را باز کند که وارد رابطه های گوناگون عاطفیو نیز جنسی با آن مرد شده است.آنچه از این روایت به دست می آید که فساد در اشخاص می تواند ریشه در خانواده داشته باشد و در انتخاب همسر نباید ملاک ظاهری همچون زیبایی را به عنوان اصل دانست. این خانواده بر اثر نداشتن فضایل اخلاقی، زباله دان است و آن دختر که در چنین خانواده ای رشد کرده، گلی است که در زباله دان روییده است!
افرادی که در کنار ایشان زندگی می کنند ممکن است به حد متعادل به او توجه داشته باشند ولی مشکلی که در اوست آن است که از دیگران انتظار دارد که وقت، انرژی و احساسات خود را وقف او کنند و از دیگران به نفع خود سوء استفاده می کند.[۱۳]
۳.انحرافات جنسی(نیمفومانیک)بیماری نیمفومانیک[۱۴] که در دسته انحرافات جنسی[۱۵][۱۶] شمرده می شود، به معنای آن است که شخص عادل معتاد به ارتباط جنسی است و میل مفرط یا بیمارگونه برای آمیزش جنسی است، به گونه ای که شریک جنسی او (همسرش) توان این همراهی را ندارد. از جمله نشانه های این انحراف جنسی را می توان موارد زیر برشمرد:
- رفتار خارج از کنترل
- پیامدهای قانونی، پزشکی و بین فردی نامطلوب و زیان آور
- پیگیری همیشگی رفتار جنسی پر خطر یا رفتارهای خود تخریبی
- کوششهای مکرر برای متوقف نمودن رفتارهای جنسی
- وسواس فکری و تخیلات جنسی – آمیزشی
- نیاز برای حجم فزایندهای از فعالیتهای جنسی
- تغییرات خلقی شدید در ارتباط با فعالیت جنسی (افسردگی، خوشی، …)
- صرف زمانی غیر عادی برای دستیابی به رابطهی جنسی، شهوت انگیز بودن یا رهایی از تجربهی جنسی
- تداخل رفتار جنسی با فعالیت اجتماعی، شغلی یا تفریحی
آنچه از این روایت به دست می آید که فساد در اشخاص می تواند ریشه در خانواده داشته باشد و در انتخاب همسر نباید ملاک ظاهری همچون زیبایی را به عنوان اصل دانست. این خانواده بر اثر نداشتن فضایل اخلاقی، زباله دان است و آن دختر که در چنین خانواده ای رشد کرده، گلی است که در زباله دان روییده است!همانطور که بیان شد، این دست از انحرافات، زمینه ساز ارتباطات خارج از چارچوب ازدواج است و شخص جدای از اینکه در این ارتباطات بسیار ناخرسند هست ولی برای خود راه فراری نمی یابد.
جمع بندی
در یک جمع بندی در علل فردی پدیدایی خیانت زناشویی می توان سه علت عمده را به عنوان علل فردی خیانت زناشویی در زنان نام برد: فساد اخلاقی که ریشه در بی ایمانی دارد، اختلال شخصیت خودشیفتگی و در نهایت انحراف جنسی نیمفومانیک.
پی نوشت:
[۱] .علی اکبر دهخدا، لغت نامه، تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، اول، ۱۳۷۷، ص ۸۹۴۱.[۲] . سعید کاوه، روان شناسی بی وفایی و خیانت، تهران: هنرسرای اندیشه، اول، ۱۳۸۳، ص ۱۲.[۳].- Loudova, ۱. Janis, K. &Haviger. (2013). Infidelity: as a Threatening Factor to the Existence of the Family. Procedia-social and Behaavioral Sciences ۱۰۶, ۱۴۶۲-۱۴۶۹.[۴] . سعید کاوه، همان.[۵] . مسلم داودی نژاد، رازهای تسخیر قلب همسر، قم: مهر دلدار، ۱۳۹۱، ص ۴۰۹-۴۱۶.[۶] . مسلم داودی نژاد، همان، ص ۴۱۶.[۷] . محمد شفیعی، پرورش روح در چهل حدیث، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۰، ج ۱، ص ۱۴۷.[۸] . بحارالانوار، ج ۱۰۰، ص ۲۳۲«ایاکم و خضراء الدمن» قیل: یا رسول الله! و ما خضراء الدمن؟ قال: «المراه الحسناء فی منبت السوء».[۹] . عبدالله جوادی آملی، خانواده متعادل و حقوق آن، قم: نشر اسراء، اول، ۱۳۹۳، ص ۳۹.[۱۰] . در روایات نقل شده از حضرات معصومین (علیهم السلام) برای داشتن فرزندانی خوب و شایسته سفارش شده است که با خانواده های خوب و شایسته وصلت صورت گیرد. (مکارم الاخلاق، ج ۱،ص ۴۳۲، ح ۱۴۷۴.) و در چرایی این عمل آمده است که زنان، فرزندانی همانند برادران و خواهران خود به دنیا می آورند. (تاریخ دمشق، ج ۵۲، ص ۳۶۲، ج ۱۱۰۶۸)[۱۱] .Narcissistic personality disorder[۱۲] . مهدی گنجی، آسیب شناسی روانی بر اساس DSM-5، تهران، نشر ساوالان، سوم، ۱۳۹۶، ج ۲، ص ۳۴۳؛ انجمن روان پزشکی آمریکا، راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، مترجم: فرزین رضاعی و دیگران، تهران: نشر ارجمند، سوم، ۱۳۹۵، ص ۷۰۸.[۱۳] .مهدی گنجی، همان.[۱۴] . Nymphomaniac[۱۵] . Paraphilia[۱۶] . پارافیلیا (انحرافات جنسی) به معنای برانگیختگی جسی در مقابل اشیاء، موقعیت ها، یا افرادری است که جزء فرآیند تحریک جنسی نرمال یا هنجار نیستند. (مهدی گنجی، آسیب شناسی روانی بر اساس DSM-5، ص ۲۰۲)
منابع:
- انجمن روان پزشکی آمریکا، راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، مترجم: فرزین رضاعی و دیگران، تهران: نشر ارجمند، سوم، ۱۳۹۵.
- جوادی آملی، عبدالله، خانواده متعادل و حقوق آن، قم: نشر اسراء، اول، ۱۳۹۳.
- داودی نژاد، مسلم، رازهای تسخیر قلب همسر، قم: مهر دلدار، ۱۳۹۱.
- دهخدا،علی اکبر، لغت نامه، تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، اول، ۱۳۷۷.
- شفیعی، محمد، پرورش روح در چهل حدیث، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۰.
- القرشی، عبدالله بن محمد، مکارم الاخلاق، بیروت: دارالکتب العلمیه، ۱۴۰۹ق.
- کاوه، سعید، روان شناسی بی وفایی و خیانت، تهران: هنرسرای اندیشه، اول، ۱۳۸۳.
- گنجی،مهدی، آسیب شناسی روانی بر اساس DSM-5، تهران، نشر ساوالان، سوم، ۱۳۹۶.
- هبه الله الدمشقی، علی بن الحسن، تاریخ مدینه دمشق، تحقیق: علی شیری، بیروت: دارالفکر، اول، ۱۴۱۵.
نویسنده: محمدحسین افشاری
حالا مردآ میان میگن همه زنا بد تشریف دارند جز ننه ی ما??