مقدمه
نوجوانی یک مرحله انتقالی توسعه جسمی و روانی انسان است که به طور کلی در طول دوره ای از بلوغ تا بزرگسالی اتفاق می افتد. سازمان جهانی بهداشت، نوجوانی را دوره ای از رشد و تکامل انسان معرفی می کند که پس از دوران کودکی و قبل از دوران بزرگسالی قرار گرفته است. این دوران در طی سالهای ۱۰ – ۱۹ سالگی می باشد.[۱]
بلوغ یک مرحله مهم در رشد فرد می باشد که با تغییرات زیستی مانند تکامل دستگاه باروری و جنسی، جهش رشد قد و وزن، رشد اسکلتی، تغییرات روانشناختی و شخصیتی و تکمیل و مشخص شدن جایگاه اجتماعی فرد در جامعه همراه است.
لذا در هنگام بلوغ است که نوجوان با امور جنسی آشنا می گردند. در واقع می توان گفت آدمی در هیچ یک از مراحل زندگانی، مانند مرحله نوجوانی، به شناخت بدن، طرز کار و ارتباط اعضاء و وظایف مربوط به آنها نیازمند نیست. آشنایی با پدیده های نوظهور جنسی و طرز صحیح مقابله با آنها یکی از اساسی ترین نیازهای نوجوانان در این مرحله از زندگی است.[۲]
از اینرو یکی از مهم ترین نگرانی های پدر و مادرها در جامعه شلوغ و پر همهمه امروزی، تربیت و سلامت جنسی نوجوان شان می باشد. در شرایطی که کارشناس خبره در این زمینه کم است و بسیاری از افراد مدعی، با اطلاعات ناقص و در بیشتر موارد نادرست خود موجب انحراف افکار عمومی می شوند.[۳]
جا دارد با توجه ویژه و عمیق به مبانی دین مبین اسلام و پیشرفت های علمی دانشمندان متعهد و انطباق آن با موازین شرع اسلامی، زمینه آموزش جوانان و نوجوانان برای داشتن تنظیم رفتار جنسی فراهم شود. لذا با توجه به تغییرات جسمی در این دوره و با توجه به زمانی که نوجوانان در آن واقع شده اند که هم محرک های جنسی به فراوانی یافت می شود و هم می توانند به راحتی به این محرک ها دسترسی یابند، پرداختن به آن امری ضروری و ملزم است.
جامعه کنونی و محرک های جنسی
از آسیب ها و ناهنجاری های جنسی جامعه ما، افزایش روابط نامشروع با جنس مخالف است که این روابط از یک چت ساده در فضای مجازی تا برقراری ارتباط جنسی در نوسان است. و بخشی از ناهنجاری ها و آسیب های فراوان به افراد مجرد (جوانان و نوجوانان) و بخشی دیگر به زنان و مردان متأهل مربوط است.[۴]
نوجوانی پل بین کودکی و بزرگسالی است که دوران بلوغ را سپری می کنند و اصطلاح بلوغ برای توصیف دو سال فاصله قبل از بلوغ جنسی به کار می رود که طی آن، تغییراتی صورتی می گیرد که به رسش جسمانی و جنسی منجر می شود.
اما با این حال قابلیت تولید مثل هنوز در بلوغ کسب نشده است و این توانائی بعدا کسب می شود.[۵]
اهمیت دوران بلوغ و نیاز جنسی
اهمیت این دوران را می توان از کلام معصوم امام صادق (علیه السلام) دانست که به ابو جعفر احول فرمود: نوجوانان در پذیرش هر نوع خوبی شتاب بیشتری نشان می دهند. و همانطور در بدی نیز چنین شتابی را دارند. چراکه امام على (علیه السلام) در روایتی می فرماید: قلب نوجوان، در حقیقت چونان زمینی بایر است که هر چه در آن افکنده شود، می پذیرد.
حال در این دوره مسائلی از جمله، مسائل جنسی وجود دارد که به تبع آن در معرض خطر مشکلات روانی و اجتماعی بیشتری قرار می گیرند و نداشتن خویشتن داری جنسی قبل از ازدواج و انجام رفتارهای پرخطر جنسی از سنین نوجوانی، به مرور (حتی تا بعد از ازدواج) منجر به اختلالات و انحرافات جنسی می گردد .
مشکلات دوران نوجوانی
در این دوران مشکلات جسمی و روانی ای وجود دارد که می تواند ضربه سهمگینی به زندگی خویش وارد سازند. از جمله مشکلات، مشکلات پزشکی: بیماری۔ های مسری مقاربتی(STDs) که ممکن است موجب بارداری های خارج از رحم، سرطان های دستگاه تناسلی، سقط جنین یا زایمان های ناگهانی، و دیگر مشکلات سلامت دستگاه تناسلی شود و یا سبب عفونت های مسری دستگاه تناسلی (SDI5) شود که منشا مشکلات فردی، اجتماعی و اقتصادی بسیاری هستند.
محنت فرزندآوری دختران نوجوان ازدواج نکرده، درد بیماری های عفونی مقاربتی و رنج مشکلات رفتاری ناشی از ارتباط جنسی نامشروع، از جمله پیامدهای «ارتباط جنسی آزاد» است که علی رغم اجرای راهبردهای سلامت جنسی در کشورهای غربی، به ویژه آمریکا، دامن گیر نوجوانان و خانواده های آنان است و همچنین بروز اختلال ها و انحراف ها که تاکنون شناخته شده است، عبارت اند از: انحراف جنسی هرزه گویی تلفنی یا کامپیوتری، انحراف جنسی نمایشگری یا عورت نمایی، انحراف جنسی چشم چرانی، انحراف جنسی مبدل پوشی، انحراف جنسی حیوان خواهی، انحراف جنسی کودک آزاری، انحراف جنسی خودارضایی، سادیسم جنسی (دیگر آزاری)، مازوخیسم جنسی (خودآزاری )، شیء پرستی یا پاپرستی جنسی (فیتیشیسم جنسی) و وسواس جنسی، تمایلات همجنس گرایانه و… .
علاوه بر این، بسیاری از افراد در سطح اجتماع هستند که دوست دارند سبک زندگی دینی داشته باشند یا علاقه مندند زندگی سالمی را تجربه کنند، لکن این گونه فشارها گاهی برای آنها طاقت فرسا بوده و با ایجاد اضطراب ها و استرسهای طولانی و احساس گناه و… مشکلات روحی روانی متعددی را پدید می آورد.
پی نوشت:[۱] . World Health Organization (۲۰۱۴). Maternal, newborn, child and adolescent. Health-Adolescent. Available from: http://www.who.int/maternal_child_adolescent/topics/adolescence/dev/en.[۲] . مستوفی، ناهید؛ گرمارودی، غلامرضا شمشیری، حمد رضا و شکیبا زاده، الهام (۱۳۹۰). تأثیر آموزش گروهی بر آگاهی، نگرش و عملکرد مادران در تربیت جنسی دختران نوجوان، مجله دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی، ص ۱۴٫[۳]. قلتاش عباس ، کجباف محمدباقر، یارمحمدیان محمد حسین، محمد جانی صدیقه (۱۳۹۰). الگوی برنامه درسی تربیت جنسی برای دوره نوجوانی بر اساس مبانی قرآن و روایتهای معصومین علیهم السلام، فصلنامه علمی – پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، ص ۲۰٫[۴] . شفیعی، سروستانی (۱۳۹۰). سلامت جنسی در جامعه اسلامی، اداره کل پژوهش های اسلامی رسانه، تهران، ج ۱، ص: ۱۴۹٫[۵] . وین ویتن؛ یحیی سید محمدی (۱۳۹۶). روانشناسی عمومی، نشر روان، تهران، (۱۸): ص ۲۰۸ و ۲۰۹.
نویسنده: محمدحسین افشاری
