آسیب های استفاده از اینترنت

آسیب های استفاده از اینترنت

در کنار همه خوبی هایی که ممکن است استفاده از اینترنت (جهان پهنا) دارد، آسیب های فراوان را می تواند به همراه داشته باشد. از همین روی لازم است برای جلوگیری از این آسیب ها، خانواده ها و مدیران فرهنگی تمهیداتی را مدنظر قرار دهند.
برخی از این آسیب ها عبارتند از:

۱) دوستی های اینترنتی

اگر بر محیط مجازی نظارتی حاکم نباشد، آسیب هایی که از این دست گریبان نوجوانان و جوانان و دیگر اعضای جامعه را در برمی گیرد، بسیار زیاد می شود. از جمله آسیب هایی که می توان نام برد، دوستی های آزاد اینترنتی است. عدم نظارت می تواند زمینه ساز انحرافات اینگونه باشد. دوستی هایی که در آن مسئولیت و تعهدی به رعایت اخلاق و وفای به عهد وجود ندارد. در این فضا، آنچه حاکم میان افراد است جذابیت های جنسی است. نمی توان در آن چارچوب های اخلاقی را در انتخاب دوست یافت.

وقتی که افراد در این فضا برای ارتباط با دیگری می گذارند، کم نیست. بر اساس یک مطالعه میدانی، میزان استفاده از گفتگوی اینترنتی (چت)، با ۱۲۷ دقیقه در هفته، بیشترین میانگین را در میان انواع استفاده از اینترنت به خود اختصاص داده است.[۱]

این دست از ارتباطات از آن سوی آسیب زاست که والدین و مربیان به راحتی نمی توانند آن را نظارت کنند و در انتخاب دوست و همراه برای فرزند و متربی خود، کاری کنند. جدای از همه این موارد انتخاب دوست در فضای مجازی به سختی و دقتی که در فضای حقیقی صورت می گیرد، نیست. از همین روی بسیاری از افراد دیده می شوند که بدون توجه به شخصیت، صفات و … دوست خود را در این فضاها انتخاب کرده و هیچ ارزیابی در انتخاب دوست خود ندارند.

دوستی ها در فضای مجازی آسیب دیگری هم دارد و آن ارتباط با جنس مخالف است و اعتمادی که در این فضا بین دو جنس دختر و پسر پدید می آید. از جمله مشکلات این رابطه ها، بازی با عواطف، اغوای دختران و زنان، مقدمه ای برای بهره کشی جنسی و عاطفی، کاهش تدریجی حیای میان افراد است.

پس لازم است همانطور که در فضای حقیقی، انسان برای دوستی معیارهایی را انتخاب می کند، لازم است در انتخاب دوست در فضای مجازی نیز دقت به خرج داد تا از آسیب های آن در امان ماند.

۲) انحرافات جنسی

امروزه دسترسی به سایت های مستهجن و پورنوگرافی به سادگی و با اندک زمانی صورت می گیرد. هرزه نگاری یکی از انحرافات جنسی است که میزان شیوع آن قابل توجه هست. هرزه‌نگاری تجسم و نمایش بی‌پرده از رفتار جنسی با هدف هیجان، تحریک یا ارضای جنسی است که در قالب‌های مختلف از جمله کتاب، عکس، مجسمه، فیلم و مجله ارائه می‌شود.

انحرافات جنسی در درون این شبکه تارعنکبوتی محدود به نمایش فیلم های مستهجن نمی شود. ترویج بازی های جنسی، رمان های جنسی، تصاویر مستهجن بخشی دیگر از این موارد است که زمینه ساز انحرافات جنسی است.
هرزه نگاری می تواند زمینه بروز رفتارهای جنسی نادرست و یا گاهی اعتیاد جنسی باشد.[۲] به راحتی می توان این را گفت که بخش مهمی از انحرافات جنسی دنیای مدرن، حاصل همین سایت های مستهجن اینترنتی است. سایت های مستهجنی که تنها جذب مخاطب و کسب درآمد از این راه برای آنها مهم است و چیزی به نام انسانیت و اخلاق را نمی فهمند.

از بین بردن این دست از هنجارهای اجتماعی و دینی، آسیب های زیادی به همراه خواهد داشت. برخی از صاحب نظران بر این باور هستند که یکی از علل بلوغ زودرس در میان نوجوانان، حاصل استفاده از اینترنت و سایت های مروج مسایل جنسی است.

زمان طبیعی شروع بلوغ در دخترها از حدود ۹ تا حدود ۱۳.۵سالگی و در پسرها از حدود ۱۱ تا ۱۴ سالگی است. اگر دختری در سن کمتر از ۹ و پسری در سن کمتر از ۱۱ سال با علائم اولیه بلوغ مواجه شود، معمولا می گویند که دچار بلوغ زودرس شده است. اگر دختری بعد از ۱۳.۵ و پسری بعد از ۱۴ سالگی علائم بلوغ را در خود ببیند نیز معمولا می گویند که دچار بلوغ دیررس شده است که هر دوی این موارد می تواند آسیب به شمار بیاید.

۳) ترویج بی بندو باری در پوشش

ترویج بد حجابی و پوشش نامناسب یکی دیگر از آسیب هایی است که می تواند حاصل استفاده از سایت های اینترنتی باشد. یکی از شیوه های تهاجم فرهنگی از طریق همین ابزار رسانه ایست. جدای از همه این مسایل امروزه زنان به عنوان ابزار تبلیغی و گاه کالای تبلیغاتی مورد استفاده قرار می گیرند. با یک بررسی می توان روند نزولی پوشش در غرب را درک کرد.

۴. قبح زدایی

قبح زدایی از اعمال ناشایست یکی دیگر از آسیب های استفاده از اینترنت است. نبود سواد رسانه ای در استفاده از اینترنت می تواند آسیب های زیادی را به همراه داشته باشد که یکی از این آسیب ها قبح زدایی از ارزش های افراد است. وجود سایت های شبهه افکن در فضای اینترنتی بسیاری از مسایل و ارزش ها را مورد نقد قرار داده است. در مقابل این شبهه افکنی ها، سایت هایی نیز وجود دارند که بسیاری از آن شبهات را پاسخ داده اند ولی سخن در این است که اولا حجم شبهات مطرح شده در این سایت ها بسیار است و به گونه ای مخاطب خویش را مورد بمباران شبهه و سئوال قرار داده اند و ثانیاً آنکه همه افراد به دنبال پاسخ گویی به شبهات مطرح شده در این سایت ها نیستند. به گونه ای در برخی از این افراد انگیزه ای برای یافتن پاسخ این سئوالات و شبهات وجود ندارد. به مرور زمان، ارتباط و استفاده از این سایت های اینترنتی، ارزش های شخص را با انتقاداتی که انجام می دهد، به باد فراموشی می سپارد و او را مهیای پذیرش اعتقادات نادرست و باورهای غلط و ناشایست می کند.

یکی از مسائلی که این دست از سایت ها آن را مورد هجمه قرار داده اند، بحث حیای میان افراد است. «استحیاء» را می توان به معنای «خود را در محضر خدا دیدن» و «پرهیز از گناه» دانست که یکی از صفات پسندیده نفسانی مورد تاکید دین اسلام است و منظور از آن، خودداری از انجام دادن کارهای زشت، به سبب ترس از سرزنش شدن است. شاید بهترین راه در دفع این آسیب آن است که انسان بیاموزد که همیشه و در همه جا یاد خدا وجود دارد و در این مورد فرقی بین فضای مجازی و حقیقی نیست.

۵. آسیب های روانی

یکی از مهم ترین آسیب هایی که استفاده طولانی مدت از رسانه به خصوص رسانه های اجتماعی دارد، دور شدن از فضای اجتماعی و انس گرفتن با فضای مجازی است. از آن روی که ارتباط با فضای اجتماعی دارای معونه و مشکلات هست و نیاز به داشتن مهارت برای این ارتباطات می باشد، برخی از افراد ارتباط در فضای مجازی را بیشتر می پسندند. این دوری اجتماعی به مرور زمان می تواند آسیب های روانی ای را به همراه داشته باشد. آسیب های روانی ای که از جمله موارد آن می توان مبتلا شدن به اختلال شخصیت اسکیزوئید، اختلال شخصیت اجتنابی، و بیماری های روانی ای همچون افسردگی و نیز اضطراب های موقعیتی دانست.

انسانی که خود را با فضای مجازی انس داده است، به مرور بسیاری از مهارت های اجتماعی که قبلا یاد گرفته بود را به فراموشی خواهد سپرد. دیگر ارتباط با دیگران برای او شیرینی ای ندارد. دیگر احساس نمی کند که ارتباط با انسان ها یک امر لازم و ضروری است. از همین روی بسیاری از این افراد ارتباط شان با دیگران به طور کامل قطع می شود و اینگونه بیان می دارند که در دنیای واقعی دوستی ندارد. این آسیب صرفا رابطه های دوستی را از بین نمی برد، گاه دیده می شود این افراد رابطه خود را نیز با دیگر افراد نزدیک همچون اعضای خانواده (پدر، مادر، خواهر و برادر) خود نیز قطع می کنند.  

۶. عدم فعالیت های اجتماعی و مسئولیت پذیری

عدم داشتن فعالیت های اجتماعی، منجر به عدم حضور در گروه های همسال و اقدام برای ارتباط با دیگران می شود. این افراد به ندرت حاضر هستند در بستر اجتماع مسئولیتی را بپذیرند. نوجوانی که قبل از ورود اینترنت و شبکه های مجازی به زندگی اش، آنچنان نشاطی داشت که راهی برای کاهش آن پیدا نمی شد، امروزه دیده می شود که تبدیل به موجودی شده است که هیچ حسی برای فعالیت های بدنی و حضور در بازی های فردی و گروهی ندارد. نشاطی که او داشت دیگر دیده نمی شود و او تبدیل شده به موجودی که در گوشه ای افتاده است و خود را مشغول به یک تکه وسایلی کرده است و احساس می کند که بدون آنها نمی تواند زندگی کند.

۷. پخش اطلاعات نادرست

یکی از آسیب های اینترنت این است که هیچ شخصی نسبت به اخباری که پخش می کند، مسئولیتی را متوجه خود نمی داند. این بدان معنا نیست که در این فضا، قانونی حاکم نیست، نه، برخی از قوانین کشورها در صورت پخش خبر نادرست از سوی فرد و یا گروهی، قانون های پیگیری ای برای آن وضع کرده اند ولی این امر همیشه امکان پذیر نیست. در صورت ایجاد شایعه همیشه اینگونه نیست که می توان سر خط این کار نادرست را یافت و او را به دست قانون سپرد. از همین روی بسیار دیده می شود که افراد به راحتی خبرهایی که در مورد دیگران است را در این فضا به دیگران انتقال می دهند و تصوری از آسیب های آن ندارند. گاه این آسیب دامن یک فرد و گاه دامن یک گروه و جامعه ای را می گیرد. ریختن آبروی افراد در این فضا بسیار اتفاق می افتد و راهی برای جبران آن قابل تصور نیست. ازهمین روی لازم است که هر آنچه در سایت های اینترنتی دیده می شود، به راحتی به دیگران انتقال نیابد.

پی نوشت:

[۱] . علی محمد جوادی و هما زنجانی زاده، «بررسی تاثیر اینترنت بر ارزش های خانواده در بین دانش آموزان دبیرستانی ناحیه ۳ مشهد(در سال ۸۲-۸۳)»، فصلنامه علمی-پژوهشی جامعه شناسی ایران، سال ششم، ش ۲، ۱۳۸۴، ص ۱۲۱.[۲] . محمدحسین طارمی، «فضای سایبر، آسیب ها و مخاطرات»، فصلنامه ره آورد نور، ش ۲۲، ۱۳۸۷، ص ۳۷-۳۸.

نویسنده: محمدحسین افشاری