آسیب های مشاهده تلویزیون
یکی از فعالیت های عمده کودکان و نوجوانان امروزی، تماشای تلویزیون است که گاه به جای داشتن فواید آموزشی و تربیتی، آسیب های زیادی را به همراه خواهد داشت. مدت زمان مناسبی که کارشناسان تربیتی برای تماشای تلویزیون برای کودکان برشمرده اند، کودکان زیر دو سال اصلا اجازه دیدن تلویزیون را ندارند و کودکان ۲ تا ۳ سال می‌توانند حداکثر روزی یک ساعت و کودکان ۳ تا ۶ سال حداکثر تا یک ساعت‌ونیم تلویزیون ببیند یا از وسایل دیجیتال استفاده کنند.
برخی از این آسیب ها عبارتند از:
- پرخوری و چاقی: شاید شایع ترین مشکل در تماشای مرتب تلویزیون، ایجاد پرخوری و نهایتاً چاقی کودکان و نوجوانان است. تماشای تلویزیون مانع از تحرک هایی می شود که کودکان بدان نیازمند هستند.
- ایجاد مشکلات کم توجهی: کم توجهی که از آن به «اختلال تمرکز» نیز تعبیر می شود عبارت است از: یک اختلال رفتاری رشدی است که معمولاً فرد توانایی دقّت و تمرکز بر روی یک موضوع را نداشته، یادگیری در او کند است و فرد از فعّالیّت بدنی غیرمعمول و بسیار بالا برخوردار است.
- تاثیر بر پیشرفت تحصیلی: وقتی تلویزیون عمده فعالیت لذت بخش برای کودکان و نوجوان شمرده شود، این امر مانع از پرداختن به فعالیت های ضروری همچون درس خواندن و مطالعه کردن می شود.
- افزایش فشار خون که بسته به چاقی و لاغری کودک می تواند آسیب های جسمانی متفاوتی برای ایشان به همراه داشته باشد.
- بر اساس محتواهای تولیدی تلویزیون در حوزه رفتار کودکان و نوجوانان می توانید رفتارهای متفاوتی را مشاهده کنید. پرخاشگری های تولید شده در تلویزیون می تواند رفتارهای آرام کودک را نیز مورد آسیب قرار دهد و آنها را به خشم و پرخاشگری با اطرافیان وادار نماید. گاه در برخی از کارتون ها و فیلم هایی که کودکان آن ها را مشاهده می کنند، رفتارهای نامناسب اخلاقی به نمایش گذاشته می شود که لازم است والدین در این موارد، به سلامت محتوای فیلم ها و کارتون هایی که کودکان آنها را مشاهده می کنند، اطمینان حاصل کنند.
- بدخوابی و بی خوابی: یکی از آسیب های تماشای تلویزیون قبل از خواب، دیدن کابوس است. این بخشی از آسیب تلویزیون دیدن برای کودکان است. کودکانی که تا دیروقت، تلویزیون تماشا می کنند، بیش از هم سالان دیگر خود که این گونه نیستند، دچار بدخوابی و یا بی خوابی می شوند. از همین روی بسیاری از صاحب نظران تربیتی در حوزه کودک، این توصیه را دارند که این گروه های سنی قبل از خواب تلویزیون تماشا نکنند.
مدیریت تماشای تلویزیون
برای اینکه کودکان بتوانند از دیدن تلویزیون لذت ببرند و شما هم بتوانید از آسیب های آن بکاهید، می توانید راه کارهای زیر را به کار بگیرید:
۱٫خودتان الگو باشید.
والدینی که خود بیش از اندازه تلویزیون می بینند، نمی توانند الگوی مناسبی برای فرزندان خود باشند. فرزندان شما از طریق مشاهده شماست که در خود برخی از رفتارهای بهنجار و یا نابهنجار را شکل می دهند. پس اولین گام در مدیریت تماشای تلویزیون این است که خودتان را در تماشای تلویزیون مدیریت کنید.
۲٫برای زمان تماشای تلویزیون، قانون گذاری کنید.
خانواده ای که در آن قانون وجود نداشته باشد نمی تواند فرزندانی جامعه پذیر را تربیت کند. الگوی تربیتی محبت بدون قاطعیت و یا بدون محبت و قاطعیت، از الگوهای نامناسب تربیتی هستند که دومین الگو آسیب های بیشتری را برای فرزندان به همراه خواهد داشت. خانواده ای که در آن قانونی برای اعضا مشخص نشده است، خانواده ایست که قاطعیت در آن حاکم نیست و افراد این خانواده در هنگام ارتباطات اجتماعی نیز قانونی را که بخواهد ایشان را در رفتار و اعمال محدود کند، نمی پذیرند.
پس باید امر جامعه پذیری از کودکی در خانه تمرین شود. یکی از مصادیق آن تعیین زمان مناسب برای تماشای تلویزیون توسط کودک است. بهترین روش برای نهادینه کردن این قوانین استفاده از تقویت کننده مثبت و منفی برای تحقق این قوانین است.
کودکانی که به قوانین پایان بودند باید مورد تشویق قرار بگیرند و کودکانی که این گونه نبودند باید تبعات رفتار نامناسب خود را ببینند و برخی از محرومیت ها را بچشند.
۳٫برنامه های مناسب سنین آنها را مشخص کنید.
برخی از برنامه ها می تواند محتوای نامناسبی برای کودکان و یا نوجوان داشته باشد. بهترین کار این است که قبل از اینکه ایشان مشغول به تماشای این دست از کاتون ها و فیلم های نامناسب بشوند، والدین و مربیان در مورد این برنامه های آگاهی های لازم را به دست آوردند تا از اسیب های این نوع برنامه ها فرزند و متربی خود را مصون بدارند.
۴٫کنار آنها به تماشای فیلم بپردازید.
همراهی با فرزندان تان در مشاهده برنامه های تلویزیونی، فواید و اثرات مثبت زیادی دارد که در ادامه مطلب به عنوان افزایش سواد رسانه ای در مورد آن به گفتگو خواهیم پرداخت.
۵٫در اتاق کودکان، تلویزیون قرار ندهید.
یکی از آسیب های جدی ای که ممکن است کودکان با آن مواجه شوند، دادن مدیریت تلویزیون به دست خود کودکان است. این عدم مدیریت می تواند خودمختاری و استقلال نامناسبی را در ایشان بیافرینند. از همین روی والدینی که یک تلویزیون مستقل را در اتاق کودکان خود قرار می دهند عملاً به نقش والدگری خود آسیب می رسانند.
۶٫خاموش کردن تلویزیون
یکی از بدترین سبک های زندگی امروزین این است که تلویزیون در ۲۴ ساعت شبانه روز کاملاً روشن است. بهتر آن است در زمانی که تلویزیون برنامه نامناسبی برای افراد خانواده ندارد، آن را خاموش کنید.
۷٫در زمان صرف غذا تلویزیون را خاموش کنید.
یکی دیگر از عادات بد خانواده های امروزین این است که بین خوردن وعده غذایی نهار و شام ودیدن برنامه های تلویزیونی هم زمانی ای به وجود آورده اند. این امر دو آسیب عمده دارد، یکی از این آسیب ها متوجه فرزندان خانواده است که به علت تمرکز حواس روی برنامه های تلویزیونی، توجه خاصی به غذا خوردن نمی دهند و آسیب دیگر متوجه خانواده است که باعث می شود زمانی را که باید کنار هم به گفتگو بپردازند را به دیدن و تماشای تلویزیون می پردازند.
۸٫افزایش سواد رسانه فرزندان
افزایش سواد رسانه فرزندان
امروزه فرزندان ما بیش از گذشته در خطر آسیب دیدن از رسانه های جمعی و فضاهای مجازی هستند. از همین روی اشراف به مباحث سواد رسانه یک امر ضروری و غیر قابل انکار است. سواد رسانه‌ای فهم لازم و مهارت خوب دیدن و شنیدن را به کودکان آموزش می‌دهد. با این آموزش، کودکان را توانمند خواهیم کرد تا به جای اینکه رسانه آنها را مدیریت کند، این آنها باشند که رسانه را مدیریت می‌کنند.
سواد رسانه‌ای فهم لازم و مهارت خوب دیدن و شنیدن را به کودکان آموزش می‌دهد. با این آموزش، کودکان را توانمند خواهیم کرد تا به جای اینکه رسانه آنها را مدیریت کند، این آنها باشند که رسانه را مدیریت می‌کنند.
یکی از راه کارهای خوب دراین مورد این است که خانواده ها در کنار فرزندان خود با انتخاب یک فیلم مناسب، به تماشای آن بپردازند و نکات مثبت و منفی فیلم را با یکدیگر به گفتگو و تبادل آرا بپردازند. این امر باعث قوت بخشی به کودکان در تحلیل های عقلانی و فلسفی نیز خواهد شد و در قوت بخشی تربیت عقلانی و فلسفی یاری می رساند.
نویسنده: محمدحسین افشاری
